Arkeoloji

Cinselliğin Arkeolojisi II: Eski Çağ’da Fuhuş Mekanları

Eski Çağda Fuhuş Mekanları

Atinalı devlet adamı Solon’un şehir içinde kötü bir görüntü oluşturan fâhişeleri, genelevlere kapattığını ve vergilendirdiğini kaynaklardan biliyoruz; fakat Antik Yunan’da nasıl bir genelev şeması olduğuna dâir bir fikrimiz yok. Pire Limanı’nda çok sayıda fâhişe bulunmasından yola çıkarak genelde ticaret yoğunluğunun fazla olduğu şehirlerde fuhuş sektörünün daha kesif olarak kümelendiğini düşünebiliriz. Atina’da özellikle Kerameikos semtinin de bu anlamda kullanılması fâhişeliğin şehir yaşantısının kıyısında sürdürüldüğü fikrine götürebilir bizi. Şüphesiz bahsettiğimiz üst düzey kadınlar hâriç tutulursa bu böyle olmalıdır. Ayrıca yine Kerameikos semtindeki Z Yapısı olarak adlandırılan tavernanın çok sayıda odasının bulunması ve Afrodit’e (Aphrodite) adanan kapların niceliği sebebiyle bir genelev olarak tanımlandığını da eklemeliyiz. Muhtemelen müşterilerin pazarlık yapması için ideal olan bu mekân esasında bir şarap ve içki evidir.

Aynı şekilde Olynthos surlarının dışında yer alan “İyi Talih” Villası’nın da hem genelev hem kumarhane olarak kullanıldığı iddia edilmiştir. Antik Roma’da genelevler lupanar olarak adlandırılmıştır. Öyle anlaşılmaktadır ki eski Roma irfânında fâhişelik kadîm atalarla ilişkilendirilen dinsel bir içerik de taşımaktaydı. Buna karşın ahlâkçılar nezdinde kamusal yarar dışında aşağılanan bir olguydu.
Genelevlerle ilgili olarak Pompei bizim için zengin bir kaynak oluşturmaktadır. McGinn, Pompei’de fuhuş faaliyetinin odaklandığı birkaç çeşit yapıdan söz eder. Hamam, taverna, özel konutlar ve genelev olarak inşâ edilen yapılar. Yapılar içinde çok sayıda erotik duvar resmi ve fâhişelerin aktivitelerine ilişkin resimler bulunmaktaydı. İşlevleri ve çağrıştırdıkları imgeler açısından yoğun bir cinsellik içeren bu mekânlarda “libido locci” yâni “yerin şehveti” vardır ve “locus sexualis” olarak tanımlanması duvarlardaki pornografik muhtevayla sağlanır.

Kimi mimâri unsurlar, adlarını fuhuş aktivitesine borçludurlar. Tiyatro, sirk ve büyük kamusal yapıların altındaki fornike denilen kemerler fâhişelerin müşterileriyle birlikte olduğu yerlerdendi. İngilizce’de evlilik dışı cinsel ilişki anlamına gelen “fornication” kelimesinin kökü de bu Lâtince kelime ve etimolojik içeriğiyle alâkalı olmalıdır. Augustus döneminde Roma’da kırk altı tane genelev bulunduğunu biliyoruz. Pompei’deki genelevlerin Roma şehrindeki bu örneklere göre çok daha küçük kaldığı görülmektedir.
Villa tipi evlerde ortada açık bir avlu etrafında kümelenen odalar yer almaktadır. Her odada ayrı bir fâhişe “hizmet” vermekte ve kapılarda bu kadınların isimleriyle birlikte meziyetlerine göre değişen fiyat listeleri yer almaktaydı. Tiberius Döneminde darp edilen spintriennes adı verilen sikkelerin ön yüzlerinde I’den XVI’ya kadar bir numara, arka yüzlerinde ise çeşitli erotik sahneler yer almaktaydı. Bunların genelevlere giriş için jeton olarak kullanıldığı düşünülmüştür; ama işlevi hakkında kesin bir şey söylemek şimdilik mümkün değildir.

Özel konutlar ve hamamlar dışında sadece genelev olarak kullanılan mekânların dar, loş ve erotik resimlerle süslü içeriği bu aktivitenin mekânsal düzenleyiciliğini kendi doğasından bağımsız ele alamayacağımızı gösterir. Buralarda genelde kısa süreli ilişkiler ve “amour”u dışlayan karanlık veya loş bir mekân algısı hâkim olmalıdır. Önemli olan olağan kadın – erkek ilişkisi değil “libido locci” sâyesinde bir anda kabaran erkek cinselliğini teskin etmeye yönelik bedensel hazzın sağlanmasıydı.

Genelevler konusunda Yunan örneklerinin Solon’un uygulamalarından da anladığımız kadarıyla toplumsal hayatın içinde değil kıyısında konumlandığını, buna karşın Roma’da genelevlerin şehir yaşantısının çeşitliliği içinde kendisine yer bulduğu ve belki de kamusal yarar ilkesi çerçevesinde Cato gibi katı ahlâkçılar tarafından da onaylandığını belirtmek yerinde olacaktır.

Göktürk Ömer ÇAKIR

Cinselliğin Arkeolojisi Yazı Dizisi

bilimdili

Yorumla

Yorum yazmak için buraya tıklayın...