Bozkurt Efsanesi ve Türklerin Ataları

Hun ve Eski Türk tarihinin efsanevi dönemleri farklı kaynaklardan ve ağızlardan farklı bir biçimde önümüze sunulmakta olduğunu görüyoruz. Bu farklılığa ancak Eski Çin yıllıklarının ışığında araştırmalar yaparak son verebilir ve doğruya en yakın bir geçmiş ortaya çıkarabiliriz. Bu konuların en başında ise Hunların Ataları, Türklerin Ataları ve Türk Bozkurt Efsanesi gelmektedir. Bilimdili ailesi olarak Hunların Ataları araştırmamıza bir yenisi ekledik ve Türklerin Ataları ve Bozkurt Efsanesi adlı konuyu işledik. Şu ana kadar işlediğimiz eski Türk tarihini ilgilendiren konularda yalnızca ana kaynak olan Çin yıllıkları kullanılmış ilerleyen zamanlarda işlenen diğer konularda da yalnızca Çin yıllıkları kullanılacaktır.

“Türk” Adı Nerden Gelir?

Türkler, eskiden Pingliang bölgesinde ikamet eden yabancı (Çinli olmayan) bir kavimdir. Hunların bir kolu olan Ashina soyuna mensupturlar. Kuzey Wei imparatoru Taiwu, Juqü (Cuçü) klanını ortadan kaldırmıştır: [Juqü Mao Qian’in başkenti Guzang şehridir. –Kuzey Liang- olarak da bilinir].  Ashinalar, beş yüz kadar aile ile kaçarak Altın Dağı’na⁵ yerleşmiştir. Dağın şekli bir “tulga”ya³ (Çince pinyin okunuşu: doumou) benzediği için kendilerini Türk (Çince pinyin: Tujue) olarak adlandırmışlar.

Bozkurt Efsanesi I

Anlatılanlara göre; Türklerin ataları Xihai’da⁴  yaşarlarken komşu ülke tarafından kadın erkek küçük büyük demeden ortadan kaldırılmış. Geriye yalnızca kolları ve bacaklarını keserek kötürüm bırakılıp bir bataklığa atılan 12 yaşında bir erkek çocuğu kalmış. Daha sonra orada dişi bir börü belirmiş ve çocuğu ağızlayarak inine götürmüş, onu beslemiş ve ölümden kurtarmış.

Daha sonra çocuk ile börü (kurt) arasında bir ilişki sonucunda börü hamile kalmış. Yüklü olan börü, Xihai’ın doğusundaki dağa gitmiş. Gaochang (Uygurca: Koça) şehrinin kuzey batısında olan bu dağda 200 li kadar yeşillik bir alan ve mağaralar varmış. Daha sonra yüklü olan börü 10 erkek çocuk doğurmuş, bu çocuklar büyüdüğünde dışarıdan kadın almış ve onlarla aile kurmuş. İşte bunlar Ashina soyu olmuş. Torunları da çoğalarak yüzlerce aile olmuşlar. Birkaç asır geçtikten sonra bulundukları mağaralarda (mağaranın Çince pinyin okunuşu: juechu [TR: cüeçu]) Ruru [adında] (Juju, Juan Juan, Cücen) bir reisleri olmuş. 

(Görselden sonra yazı devam ediyor)

Bozkurt Efsanesi II

Bir başka anlatıma göre; [Türklerin] ataları Hunların kuzeyinde bulunan Suo ülkesinde ikamet ederlermiş. Bu boyun A-bang-bu (Başbuğ olabilir) adında bir reisi, bu reisin 17 kardeşi varmış. Bu kardeşlerinden olan Yi-zhi-ni-shi-du (Shi-du: Şad) adındaki bir kardeşi de börüden doğmuş. Bang-bu’nun (bkz. Başbuğ) bilgisizliği yüzünden ülke yok edilmiş. Ni Şad (Bkz. Yi-zhi-ni) diğerlerine benzemez, rüzgarı ve yağmuru kontrol edebilecek güçteymiş. Yaz Tanrısı ve Kış Tanrısı adı altında iki kadınla evlenmiş ve bunlardan dört oğlu olmuş. Bu oğullardan en büyüğü olan Ne-dou-lu-she (She: Şad olabilir) reis olmuş ve Türk adını almış. Dou-lu’nun oğulları annesinin, A-shi-na soyadı gibi olan, “A-shen-she” soyadını almış.

Bu anlatımlar farklılık gösterse de “börü” yani kurttan doğdukları görüşü aynı kalmıştır.

Yazarın Notları

1- Bu metin 735-812 yılları arasında yaşamış Çinli tarihçi Du You tarafından yazılmış ve Türkçeye aktarımı Berkcan Yalçın tarafından yapılmıştır. Bu aktarım sırasında yalnızca Çince metne sadık kalınmış, üçüncü bir kaynak kullanılmamıştır.

2- Bu metnin bulunduğu asıl kaynak, Çin’in Tang Dönemi’nde yine Çinli Tarihçi Du You tarafından 766-801 yılları arasında derlenmiş olup adı 通典 Tongdian (Wade-Giles: T’ung-Tien) olarak geçer.

3- Tulga, Tolga: Eski Türkçede “miğfer”.

4- Xihai, okunuşu şihay. Şu anda Çin’in Qinghai (Çinhay) eyaleti sınırları içerisindedir.

5- Altın Dağı; şu anki Bogda Shan (Bogda Dağı) olma ihtimali var. Konum için tıklayınız.