Eski Çin’de küçük kızların ayakları bir kumaş yardımıyla sıkı bir şekilde bağlanarak ayaklarının kemik yapısının normal yollardan gelişmesi engellenir, ayak kemiğinin içe doğru kırılması ve kemiğin bu şekilde kaynaşmasıyla kadınların ayakları küçük hale getirilirdi. İşte bu ayak bağlama kültürünün ne zaman başladığı konusunda bazı ihtilaflar bulunmaktadır. Genellikle Sui Hanedanlığı, Tang Hanedanlığı ya da Beş Beylik dönemlerinde başladığı söylenilir.
Ayak bağlama kültürü Çin’in kadim efsanelerinde yer alır. Da Yü’nün Sel İle Mücadelesi efsanesinde Tuşang kabilesinden yarı tilki yarı insan olan bir kadının ayakları çok küçükmüş. Gören herkes bu küçük ayaklara hayran kalırmış. Bu kadının evlenip doğum yapması ile ayak bağlama geleneğinin başladığı söylenilir. Diğer bir rivayete göre ise Şang imparatoru Cou’nun Daci adındaki hatunu yarı sülün yarı insanmış. Ayakları ancak bağlandığında ayağa kalkabilirmiş. Daci Hatun’a karşı büyük saygıdan dolayı hizmetkârları da ayaklarını onun gibi bağlamaya başlamış ve bu şekilde bu gelenek halk arasında yaygınlaşmış.
Sui döneminde geçen hikayeye göre; Sui İmparatoru Yang’ın doğuya seferi sırasında 100 kadını gemide çalışmaları için emrine almış. Bu kadınlardan biri olan Vu Yueniang (Wu Yueniang), İmparator Yang’dan nefret edermiş. İmparatora karşı bir plan yapan Vu Yueniang, demirci olan babasına lotus şeklinde küçük bir hançer yaptırmış ve bu hançeri uzun bir kumaş ile ayağının altına sıkıca bağlamış; ayağı da bu bağlamadan dolayı küçülmüş. Planı uygulamaya girişen Vu Yueniang imparator ile karşılaştığında cilveli bir biçimde yolda yürürken ayağının altındaki hançer attığı her adımda yere lotus izi bırakmış. Bu izler imparatorun çok hoşuna gitmiş ve kadını kollarına alarak ayağı ile ilgilenmeye başlamış. Kadın ayağındaki kumaşı yavaş yavaş açarken aniden içindeki hançeri çekip imparatora karşı saldırıya geçmiş. İmparator son anda durumu fark ederek geri çekilmiş fakat eli yaralanmış. Suikast girişimi başarısızlıkla sonuçlanan Vu Yueniang ırmağa atlayarak intihar etmiş. Bu olaydan sonra Sui İmparatoru Yang hemen bir ferman hazırlayarak ayağı bağlı kadınların emrinin altına giremeyeceğini duyurmuş. Bu fermana kulak asmayan dönemin kadınları Vu Yueniang’ı anmak için ayaklarını onun gibi bağlamaya başlamışlar.
Beş Beylik döneminde başladığı rivayet edilen efsaneye göre ise Tang Hanedanı İmparatoru Li Yü’nün cariyelerinden güzelliği ile büyüleyen Yao Hatun’a imparator tarafından özel olarak hazırlanmış mücevherlerle donatılmış yüksek topuklu ipek ayakkabı hediye edilmiş ve dans sırasında bu ayakkabıların giyilmesi emredilmiştir. Dans esnasında yaptığı hareketler ve ayağının hilal şekli imparatoru her zaman büyülemiş.
Bu rivayetlerin dışında Çin tarihinde, kadınların ayaklarının küçültülmesine Kuzey Song döneminde başlanıldığı ve Beş Beylik döneminden önce bu kültürün olmadığı belirtilir. Song dönemi şairlerinden Vey Cuang (Wei Zhuang) tarafından ayak bağlama kültürü hakkında şiir bile yazılmıştır.
Mançur yönetimi Çin’de etkin olduktan sonra Han Çinlilerinin kültürlerine bir bir yasaklar getirilmiştir. Bu yasaklardan ayak bağlama kültürü de nasibini almış olmasına rağmen uygulanmamış ve ayak bağlama geleneği devam ettirilmiştir. Bu gelenek Çin’in Cumhuriyet dönemine kadar uzanmıştır.
Çin’de ayak bağlama geleneğinin bu kadar yaygın olmasının ardında imparator ya da yöneticilerin halk üzerindeki etkisi ve eğlenme/güzel görünme isteği vardır. Ayak bağlama geleneği yöneticiler tarafından başlatılmış, bu gelenek şiirlere, şarkılara ve destanlara konu olmuştur. İmparatorun hoşuna gittiği şeyler halk harasında hızla yayılmıştır. Tang dönemi imparatorları Daoizm geleneği ile eğitim almış; bu geleneğin getirdiği yazı yazma ve ayak bağlama gibi sanatların halk arasında yaygın olmasını sağlamıştır.
Yöneticilerin dışında sanatkarların da halkın içinde etkisi olmuştur. Tarihte kadınlar baş ve vücudun üst kısmındaki takılara çok önem vermiş, bu önem daha sonra ayağa kadar inmiştir. Kadının baş ve ayakları sanatkarların gözünde her zaman çekici olmuştur. Bundan dolayı Çinli sanatkarlar küçük ayağın önemine her zaman vurgu yapmışlardır.
Yorumla