Canlı Bilimi Tıp Yaşam

Tıbbi Bitkilerin Dünü

Bitkilerin Tıbbi Önemi

Çok eski çağlardan beri insanlar bitki ve hayvanlarla belli bir dengede iletişim halindeydi. İnsanların bu dönemdeki birincil besin kaynağı bitkilerdi. Bu süreçte dünyayla ilgili keşfedilecek çok fazla şey vardı ve insanın, bitkilerin kendilerini korumak için evrimsel süreçte geliştirdiği bazı yöntemlerin, insan sağlığına da faydaları olduğunu keşfetmesi çok zor olmadı.

Örneğin Kuzey Irak’taki Şanidar Mağarası’nda 1957-1961 yılları arasında yapılan kazılarda, Neandertal insan kalıntıları yanında civanperçemi, kanarya otu, mor sümbül, gül hatmi, peygamber çiçeği ve efedra gibi bitki türlerinin bulunduğu tespit edilmiştir. 60 bin yıl öncesinden günümüze ulaşan bu mezarların bir şamana ait olduğu düşünülmekte… Ölülerini gömmeye başlayan bir toplumda, ölen kişinin tekrar yaşama döndüğünde kullanacağı düşüncesiyle mezara konulduğu tahmin edilen bu bitkilerin, yenenler ve şifalı olanlar diye ayrılmaya başlandığının da bir göstergesi olabileceği düşünülmektedir. Çünkü bu bitki türleri günümüzde de özellikle tıbbi bitki olarak hala önemlidir 1,2.

“Fitoterapi” kelimesi tıbbi bitkilerle tedavi anlamına gelmektedir ve ilk kez Fransız hekim Henri Leclerc (1870-1955) tarafından kullanılmıştır. Bitkiler, kendilerini böceklerden korumak veya aksine çoğalmayı (tozlaşmayı) hızlandırmak için böcekleri çekebilmek için çeşitli biyokimyasal maddeler salgılarlar. Bunun için topraktan aldıkları su, mineral ve bazı ögeleri kullanırken, evrimsel sürecin üst basamaklarında bulunan insanın metabolizmasının da özümleyebileceği bileşimlere dönüştürürler. Temel besin ögelerinden, karbonhidratlar, proteinler, yağlar, vitaminler ve mineraller bunlara örnektir. Bunlar bitki metabolizmasında oluşan ve insan tarafından da kullanılabilen etken maddelerdir (Örneğin eterik yağlar (uçucu yağlar, esanslar), alkaloidler, tanenler ve acı maddeler).

Bu maddeler bitkinin korunmasında ve çoğalmasında etkili olurken insan vücudunun da savunma gücünü artırıp, organların işlevlerini destekler, düzenler ve/veya iyileşmeyi hızlandırırlar. Kısaca, organizmadaki belirli dokuların ve organların işlevlerine olumlu etki yaparlar. İşte bu sebeple insanlık tarihi boyunca birçok hastalık (şeker hastalığı, sarılık, nefes darlığı vb.) bitkiler kullanılarak tedavi edilmeye çalışılmıştır 3.

Peki “nasıl oldu da bitkiler tıbbi olarak kullanılmaya başlandı?” Bir sonraki yazıda…

Kaynaklar
  1. Lewin, 2000

  2. Heinrich and et al, 2004

  3. Faydaoğlu, E. & Sürücüoğlu, M. S., Geçmisten Günümüze Tıbbi ve Aromatik Bitkilerin Kullanılması ve Ekonomik Önemi, Kastamonu Üni., Orman Fakültesi Dergisi, 2011, 11 (1): 52-67.

Bölüm 1 Bölüm 2

Bilge (Kara) Uzunoğlu

Yorumla

Yorum yazmak için buraya tıklayın...