“Civis Romanus sum” = “Ben bir Roma vatandaşıyım”
“Civis Turcicus sum” = “Ben bir Türk vatandaşıyım”
Değerli arkadaşlar, bugün size Hristiyanlar’ın “aziz” mertebesinde saydıkları Tarsuslu Paulus’tan ya da Türkçe’deki yaygın adıyla Sen Pol’den (Latincesi: Paulus; Yunancası: Paûlos; İbranicesi: Şa’ul) söz etmek istiyorum.
M.Ö. 10 yılından önce Tarsus’ta doğup M.S. 60’dan sonra muhtemelen Roma’da ölen Paulus, İncil’e göre, Hristiyanlığın başlangıç evresinde önemli bir misyoner ve Hristiyanlık Tarihi’nin de ilk ilahiyatçılardandı. Hatta bana göre Hristiyanlık dininin asıl kurucusudur. Çünkü Hz. İsa aslında yeni bir din kurma peşinde değildi, sadece Yahudi dinini ıslah etmek istiyordu.
Paulus zamanında yaşamış tarihçiler ondan bahsetmeseler de, tarihsel bir kişilik olduğu genel olarak kabul edilmektedir.
Asıl anlatmak istediğim, Paulus’la bağlantılı olmakla birlikte, başka bir şey:
İncil’e göre Paulus Roma’da kılıçla başı kesilerek “şehit” edilmiştir. Bu olay tarihsel olarak, muhtemelen, Nero’nun M.S. 64 yılındaki Hristiyan takibatı sırasında gerçekleşmiş olabilir. Yani Paulus, Roma vatandaşı olmayan kişilerin cezalandırılmasında olduğu gibi çarmıha gerilmemiş, başı kesilerek öldürülmüş. Baş kesmenin çarmıha germe yanında karşılaştırılamayacak derecede kolay bir ölüm olduğunu belirtmeme gerek yok sanırım.
Hikayeyi İncil Anlatıyor:
Romalılar Paulus’u çarmıha germek için bağlamaya başladıklarında Paulus oradaki Romalı ast yüzbaşıya şöyle demiş: “Bir Roma vatandaşını yargısız ve hukuksuz bir şekilde kırbaçlamak sizce doğru mudur?” Bunu duyan ast yüzbaşı, komutanı olan baş yüzbaşının yanına giderek durumu anlatmış ve ona “Şimdi ne yapacaksın? Bu adam Roma vatandaşı.” demiş. Baş yüzbaşı da Paulus’un yanına giderek, “Söyle bana, sen Roma vatandaşı mısın?” diye sormuş. Paulus’tan “Evet, ben bir Roma vatandaşıyım” yanıtını alınca şöyle devam etmiş: “Ben bu vatandaşlık hakkını büyük bir meblağ ödeyerek kazandım.” Bunun üzerine Paulus, “Bense Roma vatandaşı olarak doğdum.” Bunu duyan Romalı askerler bir Roma vatandaşını böyle cezalandırmanın başlarına açabileceği sorundan korkarak onu hemen çözmüşler.
Civis Romanus Sum = Ben Bir Roma Vatandaşıyım…
Romalılar bu sözü gururla söylerken, Hellenlerin başkalarına “barbar” diyerek yaptığı gibi başka insanları aşağılamak amacı gütmüyorlardı. Bu söz Roma vatandaşları için kendilerine keyif, güven ve rahatlık veren bir sözdü. Çünkü bu söz, söylendiğinde, hukukun yarattığı güvenlik duygusunu veriyordu. İncil’de anlatılan yukarıdaki “renkli” bölüm, Roma dünyasında yargının ne kadar güçlü bir biçimde egemen olduğunun ve onun koruyuculuğuna verilen önemin bir tanığıdır.
Evet…
“Civis Turcicus Sum” = “Ben bir Türk vatandaşıyım” ya da
“Cives Turcici Sumus” = “Bizler Türk vatandaşlarıyız”
Bunu hepimiz Romalılar gibi gururla söyleyebilmeliyiz.
Ama, Romalıların bu cümlenin arkasında neyi gördüklerini de iyi düşünerek.
Yazan: Prof. Dr. Bülent İPLİKÇİOĞLU
Yorumla