DÜŞÜNCE

Rusya Balkanlar’da Panslavizm’i Hortlattı

QHA’nın geçtiğimiz haftalarda yayınlanan “Rusya’nın Sonraki Durağı: Balkanlar” haberinde, Rusya’nın NATO üyeliğine karşı çıktığı ve iç işlerine müdahale etmek istediği Karadağ’da Eylül 2016’da Balkan Kozak Ordusu’nun kurulduğu bildirilmişti.

Günümüzde Rusya’nın hibrid savaşta hedef aldığı ve doğal nüfuz bölgesi olarak gördüğü bazı Balkan ülkelerinde, kendine bağlı sivil silahlı milislerin eğitimini üstlenip desteklediği haberlere de yansıyor. Yüz yıl öncesindeki Balkan çeteciliğini aratmayan yeni paramiliter yapılanmalar, Rusya desteğinde Sırbistan, Karadağ ve Bulgaristan’da faaliyet gösteriyor. Onlarca silahlı grup kendi aralarında forumlar, toplantılar düzenliyor, tatbikat yapıyor ve “güvenlik” bahanesiyle silahlı şekilde dolaşabiliyor.

Yüz yıl öncesinin siyah beyaz fotoğraflarında kalmış çetecilerin bugün yeni teçhizatlarla yeniden Balkanlarda faaliyet gösterdikleri fark ediliyor. Haberde okuyacaklarınız 1800’lerin sonlarında kamalar, tüfekler ve ihtilal komitelerinin bayrakları üzerine yemin eden ihtilal komitelerinden değil 2016’nın Balkanlarından bahsediyor…

Daha Ocak 2016’da New Eastern Europe’da Arthur de Liedekerke’nin kaleme aldığı “The rise of paramilitary groups in Central and Eastern Europe” (Orta ve Doğu Avrupa’da Paramiliter Grupların Yükselişi) adlı makalede bu hususa dikkat çekildiği görülüyor. Makalede Rusya’nın tehdit ettiği Polonya ve Litvanya gibi ülkelerde askeri birliklerin yanı sıra kurulan paramiliter gruplarlar birlikte bilhasa Kaliningrad ve bazı Balkan ülkelerinde Rusya güdümlü paramiliter grupların da ortaya çıkışına değiniliyor.

Rusya’nın Balkanlarda gerçekleştirdiği askeri tatbikatlarla bölgedeki gerginliğin artmasında başat rol oynadığı biliniyor. Bu tatbikatlarda Belarus ve Sırbistan’daki orduların, Rus ordularıyla koordineli hareketi öngörülüyor. Örneğin Rus hava kuvvetleri ve Özel Kuvvetlerin (Spetsnaz), bu yıl Sırp ordusu ile çok sayıda savaş tatbikatı gerçekleştirdiği, tatbikatlardaki talimlerden bazılarının alışılmadık senaryoları ve “barışı koruma” tarzı müdahaleleri yani Kırım’ın “yeşil adamlarca istila edilmesi” tarzında harekatları içerdiği biliniyor.

Paramiliter yapıların eğitimi ve kısmen teçhizatları Rus askeri istihbaratı GRU aracılığıylagerçekleştiriliyor. 

Zaten Rusya’nın Balkanlardaki hibrid savaş faaliyetlerini Sırbistan üzerinden gerçekleştirdiği açıkça görülüyor. Ekonomik sıkıntılarla boğuşan Sırbistan, gittikçe fakirleşip komşularıyla sorunlu hale geldiğinden Karadağ’ı bile yanında tutamıyor.

Peki, hangi bölgede, hangi paramiliter organizasyonlar faaliyet gösteriyor?

Balkan Kozakları: Karadağ’da Rus hamlesi

Eylül 2016’da Karadağ’ın Kotor şehrinde Balkan Kozak Ordusu’nun kuruluşu esnasında gerçekleştirilen organizasyonun, “Ortodoks alemini birleştirme” amacı etrafında yapıldığı duyurulmuştu. Paramiliter bir yapı olarak şekillendirilmiş her biri Kozaklardan oluşma 50’şer kişilik 26 birliğe sahip bu yapılanma, Rusya dışındaki ülkelerde paramiliter ve aşırılıkçı teşekkül oluşturma taktiği açısından pek de yeni sayılmıyor. Osmanlı döneminde Balkan topraklarındaki ayrılıkçı silahlı unsurların desteklenmesi misali, Rusya günümüzde Balakn çeteciliğini yeniden hortlatan unsur olarak dikkat çekiyor.

Belgrad merkezli Telgraf adlı haber sitesinin bildirdiğine göre Kotor’da medyanın hayli dikkatini çeken bu organizasyonda aynı zamanda Kazak Albayı Slobodan Pejovic, Balkan Kozak Ordusunun Yüce Ataman Yardımcısı olarak seçildi. Karadağ Kozaklarının lideri yani atamanı (Balkan Kozak Ordusunun Yüce Atamanı) olarak ise oybirliğiyle General Viktor Vladimirovich Zaplatin seçildi. Pejovic ve Zaplatin’in konuşmalarında Rusya ile aralarındaki 300 yıllık bağı vurgulandı, Slav Birliği’ne dikkat çekildi ve “savaşta” bulundukları ifade edildi. 1980’lerde Sovyet Ordusu’nda hizmet vermiş olan Zaplatin’in şu sözleri kuruluşun hedefini ve dünyaya bakış açılarını adeta özetledi: “Ortodoks alemi birliktedir! İşte Sırplar, Karadağlılar, Belaruslar ve Ruslar!”

Rusya Devlet Başkanı Vladimir Putin’e bağlılıklarıyla bilinen Rus motorsiklet grubu “Gece Kurtları”nın (Night Wolves) da iştirak ettiği etkinlikte Sırp Ortodoks Kilisesi’nde gerçekleştirilen “Kazak çemberi” ayini sırasında Balkan bayrakları, özellikle Sırp, Rus ve Karadağ bayraklarının bir arada oluşu dikkat çekti.

Bulgaristan’da Rusya destekli 13 paramiliter grup, bunlara bağlı 24 bin milis bulunuyor

Bulgaristan’daki Rusya yanlısı paramiliter örgütlerin Bulgaristan’a karşı, Ukrayna’dakine benzer hibrid bir taarruzda bulunma ihtimali Nisan 2016’da gündeme InformNapalm tarafından gündeme getirilmişti.

Nasıl ki Kırım’ı işgal eden “yeşil adamlar” kendilerine “Rus halkının koruyucuları” adını vermişse, InformNapalm’ın haberine göre Şubat 2016’da Bulgaristan’ın Burgaz şehrinde düzenlenen bir forumda bir araya gelen Rusya destekli 13 paramiliter grup; “20 Nisan” (eski Bulgar İhtilal Merkez Komitesi’nin 1875’te Osmanlı’ya karşı başlattığı “20 Nisan” isyanına atfen), “Vazrojdentsi” (Canlanma),  G.O.R.A. (?), Club “Dertliev” (muhtemelen eski Bulgar politikacılarından Petar Dertliev’e atfen), “Commitee for National Salvation” (Ulusal Kurtuluş Komitesi), “Vasil Levski” Askeri Birliği (Osmanlı’ya karşı savaşmış Bulgar ihtilalcilerinden Vasil Levski’ye atfen), “Shipka Bulgarian Milita” (Şıpka: Bulgar Milisi)” başta olmak üzere tek bir yapı altında “Bulgar Vatandaşlarını Koruma Organizasyonu” adı altında birleşti.

Forumu liser Vasil Levski Askeri Birliği ve Şıpka Bulgar Milisi’nin lideri Vladimir Rusev, ulusal koordinatör Ivo Borisov ve Vasil Levski Askeri Birliği’nin sekreteri Krassimir Simeonov’un organize ettiği bildirildi. Benzeri bir forum Nisan 2016’da da düzenlenerek burada da Rusya yanlısı “Bulgaristan’ın Birleşmesi” ve “ulusal kurtuluşunu” amaçlayan bir komite oluşturuldu.

Eski dönem Bulgar ihtilalcilerinin ve kahramanlarının isimlerini taşıyan bu örgütlenmelerin, her ne kadar birlikten bahsetseler de aslında mevcut sistemi ve rejimi “silah gücüyle” değiştirme çağrılarını alenen yaptıkları görülüyor. “Halktan güç alarak mevcut sistemi zorla değiştirmeye” yönelik çağrılar içeren videolar yayınlıyorlar.

Bunlardan Şıpka Bulgar Milisi’nin özel operasyonlar için üyeler seçecekleri ve amaçlarının güya Bulgaristan İçişleri Bakanlığı’na yardımcı olmak olduğu alenen haberlerde yer alıyor. Bulgaristan’ın tüm bölgesel şehirlerinde “Vasil Levski ” ve “Şıpka Bulgar Milisi”nin askeri birliklerinin olduğu, toplam üye sayısının 1.500’ü Varna’da olmak üzere 24.000 kişiyi aştığı biliniyor.

Bu örgütlerin finansmanının Bulgaristan vatandaşlarının gönüllü bağışlarıyla üyelik aidatları ve bir fon aracılığıyla sağlandığı, üyelerin bu fonlarla özel ve antiterörist operasyonlar üzerinde uzmanlaşacak yeni bir birimde yer almak için eğitim almak üzere yurtdışında eğitim alacaklarına dair söz verdikleri ifade ediliyor. Organizasyonlar tüm bu hazırlıkların güya devlete yardımcı olmak ve ülke savunmasına katkıda bulunmak olduğunu iddia ediyorlar, Rusya ile bağlantıları olduğunu ise “kabul etmiyorlar”. Üstelik pahalı askeri teçhizata, mühimmata ve askeri teçhizata sahip olduklarını açıkça söyleyebiliyorlar. Eski Bulgar devletlerine ve ihtilal komitelerine atıfta bulunan isim ve semboller taşıdıklarından pek çok Bulgar vatandaşına kendilerini vatansever olarak lanse edebiliyorlar. Rus askeri istihbaratının akıncı kolları, kendilerini Bulgar milliyetçiliği ile kamufle ediyor.

Türkiye sınırına yakın ormanlarda kaçak göçmenleri ve mültecileri aradıklarını söyleyerek silahlı gruplarla dolaşan bu örgütlerin, Bulgaristan’da bazı silahlı çatışmalarla ilgili gündeme gelen ve Karadağ’daki Balkan Kozaklarıyla ilişkili olan Putin yanlısı “Gece Kurtları” ile de bağlantılı oldukları biliniyor. Bu örgütlerin Rusya tarafından eğitildiği, sınır boylarında kamuflajlar ve silahlarla dolaşarak mültecilere karşı savaşmaya hazır olduklarını alenen söyledikleri de görülüyor.

Bahsi geçen örgütlerin Bulgaristan içinde tıpkı Ukrayna’nın doğusundaki Lugansk ve Donetsk bölgelerinde türeyen ayrılıkçı teröristler gibi, Rusya hesabına ülkede yıkıcı faaliyetler içerisine girebilecekleri ihtimali de dile getiriliyor.

Mehmet Berk Yaltırık / QHA