Arkeoloji Kimya

TÜBİTAK “Karbon 14 Testi” Laboratuvarı Kurdu

Yer ve Deniz Bilimleri Enstitüsü’nde, Ortadoğu ve Balkanların en gelişmiş “Karbon 14 Laboratuvarı” faaliyete geçti.

Türkiye’nin en büyük araştırma merkezlerinden TÜBİTAK Marmara Araştırma Merkezi’ne bağlı Yer ve Deniz Bilimleri Enstitüsü’nde, Ortadoğu ve Balkanların en gelişmiş “Karbon 14 Laboratuvarı” faaliyete geçti. Laboratuvarda ilk olarak Hatay Aççana Höyük’ten alınan 4.000 yıllık bir çitlembik tohumu ile bir zeytin çekirdeğinin gerçek yaş tayini yapıldı.

Başta arkeolojik kazılar olmak üzere yaş tayini konusunda pek çok alana hizmet verecek olan tesis hakkında bilgi veren Yer ve Deniz Bilimleri Enstitüsü Müdürü Prof. Dr. Abdullah Karaman; Karbon 14 yöntemi ile organik kalıntıların tarihlendirilmesi ve yaş tayini alanlarında 50.000 yıl geriye gidilebildiğini söyledi.

Karaman; “Karbon 14 yöntemi analitik kimya ve fizik bilimlerine dayansa da uygulama alanları sınır tanımıyor. Örneğin, geçmişte bir fay hattında hangi aralıklarla deprem meydana geldiğini ya da eski bir eserin yaşını tayin edebilir ya da karbon elementini iz olarak kullanarak ilaçların vücudumuzdaki seyrini takip edebiliriz. Arkeoloji alanında son yılların en büyük keşfi olan Göbeklitepe, Çatalhöyük ve diğer Anadolu yerleşimlerinin tarihlendirilme çalışmaları hep Karbon 14 yöntemiyle yapıldı. İstanbul’daki metro çalışmalarında ortaya çıkan Yenikapı’daki kalıntılar, Tarihi Yarımada’nın yerleşim tarihini günümüzden yaklaşık 8.500 yıl geriye taşıdı. Aynı şekilde, Ölü Deniz Parşomenleri ya da Torino kefeni gibi uluslararası alanda yankı bulan konuları aydınlatma da Karbon 14 ile tarihlendirmeye başvuruldu” şeklinde konuştu

Karbon 14 Laboratuvarının ülkemiz için önemi hakkında bilgi veren TÜBİTAK MAM İş Geliştirme Yöneticisi Nuh Yılmaz ise bu teknolojinin dünyada yalnızca 19 ülkede aktif olarak hizmet verdiğini ve Türkiye gibi tarih öncesi ve sonrası birçok medeniyete ev sahipliği yapmış ve ender jeolojik ve tektonik bir coğrafyada yer alan bir ülke için kritik öneme sahip olduğunu ifade etti.

Tesisin Balkanlar ve Ortadoğu’da alanındaki en gelişmiş laboratuvar olması nedeniyle yalnızca ülkemize değil tüm bölgeye hizmet vereceğini belirten Yılmaz, TÜBİTAK MAM bu laboratuvar ile çok yüksek meblağlara yurtdışında yaptırılan yaş tayini testlerini çok daha ucuza ve daha süratli bir şekilde gerçekleştirme olanağına kavuştu dedi. Belli bir sıra dahilinde numune kabullerine başlanan laboratuvar için arkeolojik kazı ekipleri ve müze müdürlükleriyle görüşmelere başlandı.

Bu teknolojinin ülkemizde kurulum aşaması nasıl gelişti?

Karbon 14 yöntemi, Hızlandırılmış Kütle Spektroskopisi (AMS) teknolojisine dayanıyor. AMS ile atomları düz bir çizgide 20 metrelik bir hat üzerinde seyahat ettiriyor. Temel mantığı, Avrupa Nükleer Araştırma Merkezi CERN’deki Büyük Hadron Çarpıştırıcısında kullanılan teknolojiyle benzer. Atomik boyutta çalışıldığı için laboratuvarın kurulumu büyük bir titizlik ile gerçekleştirildi. TÜBİTAK Marmara Araştırma Merkezi’nde kurulan Karbon 14 Laboratuvarımızın kurulum aşamasında, tersine beyin göçü ile ülkemize Japonya ve Amerika’da çalışmalar yapmış bir ekip yer alıyor.

TÜBİTAK

Sergen Çirkin

Arkeolog
İletişim / Mail adresi
srgncrkn@gmail.com
https://twitter.com/CirkinSergen
Kitapları
Güney Sibirya Arkeolojisi ve Şamanizm - YKY 2019
Kökler: Yay Çeken Kavimlerin Şafağı - Ötüken Neşriyat 2021

Yorumla

Yorum yazmak için buraya tıklayın...