Dil Yaşam

Eski Uygurca Budist Duaları

Eski Uygurca Budist Tövbe Duaları

Akusala olarak nitelendirilen ve sonucunda kötülük ortaya çıkan on fiil Budist Uygur tövbe dualarında karmaput olarak verilir. “on türlüg krmaputuġ sıp tsuy ayaġ ḳılınç ḳıltımz erser (TT IV/a 67-68), bu on krmaptlarıġ sıp bozup on ayıġ ḳılınçıġ tükel ḳıltım erser (U IIa/9-10), bu on krmabut sıdım erser (U II/b 26)” ifadeleriyle vurgulanan karmaputlar aşağıdaki şekilde sıralanmıştır:

1. Herhangi bir canlı varlığı incitmek veya öldürmek
inçe ḳaltı yinin ölüt ölürmek (TT IV/a 68-69, U II/b 20-21) “….. öldürmek” .

2. Hırsızlık yapmak
adnaġu[nung] twarın oġurlamak (TT IV/a 69, U II/b 21-22) başkasının malını çalmak talıp ḳuna kesip ḳapıġ açıp sosın söküp ……… ḳıznaḳḳa kirip aġı-barımḳa tegip baġın süsüp busin alıp angın yükin yüte arḳa yükin kötürü ünzüzin (=ünsüzin) önüp tavışsız taşıḳıp adınlarnıng ed tvar üzeki isig özin üzüp kntü et’özüni igidmek (U II/a 1-5)

yağmalayıp yağma edip kapı açıp zincirini söküp… hazineye girip servete ulaşıp bağını çözüp kurbanlığını alıp yükünü taşıyarak arka yükünü götürerek sessizce çıkıp gürültüsüz dışarı çıkıp başkalarının mal mülkü üstündeki sıcak canını alıp kendi bedenini beslemek.

3. Başkasının eşi ile zina yapmak
ev[ing] yutuzınga yazınmak (TT IV/a 69-70, U II/a 5, U II/b 22) Başkalarının eşiyle zina yapmak.

4. Yalan söylemek
tilin ezük yalġan sav sözlemek (TT IV/a 70-71, U II/a 5-7, U II/b 22-23) dil ile yalan söz söylemek.

5. İftira etmek
çasut yongaġ kılmak/çasurmak yongamak (TT IV/a 70-71, U II/a 6, U II/b 23) iftira etmek.

6. Küfretmek
evrik sarsıġ sav sözlemek (TT IV/a 70-71, U II/b 23-24) kaba saba söz söylemek

7. Yaltaklanmak, iki yüzlülük yapmak
asġançulamak taġunlamak (TT IV/a 72) yaltaklanmak, iki yüzlülük yapmak

8. Açgözlülük ve kıskançlık beslemek
köngülin adnaġunung [adın kişining] edgüsinge küni saḳınç turġurmaḳ (TT IV/a 72-73, U II/a 7-8, U II/b 24-25) gönül ile başkasının malına tamah etmek.

9. Öfke ve kin beslemek
öpke/öwke üz boz köngül tutmak (TT IV/a 73-74, U II/a 7-8, U II/b 24-25) öfkeyle kin duymak.

10. Yanlış görüş sahibi olmak
trs tetrü körüm öritmek (TT IV/a 74, U II/a 8-9) yanlış görüş sahibi olmak.

Dr. Şaban DOĞAN

bilimdili

1 Yorum

Yorum yazmak için buraya tıklayın...