Dil

Harry Potter ve Felsefe Taşı Tatarca’ya Çevrildi

Harry Potter ve Felsefe Taşı, artık Tatarca’da.  Çeviri işi tam on üç gönüllü ile gerçekleşti. Bu ekibi koordine eden çevirmen ise Aydar Şayhi oldu. Şayhi, geçen yıl başlanan tercüme çalışmalarının ardından ilk kitabın çevirisinin tamamlandığını ünlü Tatarca haber sitesi Azatlıq’a yaptığı açıklama ile duyurdu. Böylece İngiliz Yazar J.K Rowling’in Harry Potter serisi dünya üzerinde 80. Farklı dile de çevrilmiş oldu.

Tercümenin yapıldığı yer Kazan; Rusya’da bulunan önemli bir kültür şehri. Aynı zamanda Rusya Federasyonu’na bağlı özerk devlet statüsündeki Tataristan’ın başkenti. Daha önce parça parça olarak yapılan Harry Potter çevirileri serinin ilk kitabının tamamının Tatarca’ya çevrilmesi ile başka bir boyuta taşındı.

Tatarca Felsefe Taşı internet üzerinden ücretsiz yayınlandı

Гыйлем (Gıylem “ilim”) adlı Tatar birliği, internet projeleri olarak sürdürdüğü çalışmaları arasına bu tercümeyi de aldı. Tercüme’nin koordinatörü Aydar Şayhi, Gıylem Birliği’nin sitesinde tercümenin online kitap olarak ve ücretsiz paylaşılacağını da duyurmuştu.

Kitabın Tatarca çevirisi ilk olarak 19 Ağustos’taki Печән базары (Peçen Bazarı) festivalinde takdim edildi. Burada Tatarca “Halbuki” başlıklı oturumlar da tertip edildi. Bu etkinlikte tercüme grubu ile okurlar da buluştu ve tercüme üzerine konuştular.

Tercüme ‘Berdem Stili’ olarak tamamlandı

Öte yandan dikkat çeken bir detay da tercümelerin sadece gençler tarafından yapılmamış olması. Tercümeciler arasında yaşını başını almış edebiyatseverler de yer alıyor. Tercüme Tatarca’da “berdem stili” denen çalışma usulüyle, ortak leksikolojik isimlendirmeleri koruyarak yapılmış.

Rusça’da h sesinin yumuşak versiyonu bulunmadığı için tıpkı Honore de Balzac’ın “Gonore de Balzak” şeklinde g ile yazılması gibi Harry Potter da Gari Poter şeklinde yazılıyordu. Tatarca’da ise h harfi ile yazılıyor ve mümkün mertebe orijinaline sadık kalınıyor. Aydar Şayhi’nin koordinatörlüğünde de tek bir edebi gözden incelenerek tamamlanmış.

Kitap olarak ilk tercüme, daha önce parça parça tercüme edilmişti

Öte yandan bu seferki tercümenin önemi ilk kitap olan Felefe Taşı’nın  Tatarca’ya kitap olarak ilk kez tam tercüme edilmiş olması. Dünya üzerinde çok geniş ve kozmopolit bir kitleye ulaşan Harry Potter serisinin sevenleri çeşitli parçaları Tatarca’ya çevirip internet üzerinden ve bazı dergilerde birer kısım olarak yayınlamışlardı. Öyle ki internette “Һарри Поттер татарча / Harry Potter in Tatartemalı aktif sayfalar bulunuyor. Rusya’da yaygın olarak kullanılan sosyal medya platformu VK’da yüksek oranda takip ediliyor.

Şayhi de bölüm bölüm tercümelerin yıllardır yapıldığına dikkat çekiyor ve geçen yılın Aralık ayından geçtiğimiz Temmuz’a kadar süren tercüme çalışmalarının içinde ihtiyarların da olduğu bir ekibin toplandığından bahsediyor.

Sekizinci kitap olan Lanetli Çocuk da piyes olarak çevrilmişti

Şeyhi, aynı zamanda serinin sekizinci kitabı sayılan Harry Potter ve Lanetli Çocuk’u da 2016 yılında Tatarca’ya çevirmişti. J. K. Rowling, Jack Thorne ve John Tiffany tarafından yazılan piyesin tercümesinin önsözünde: “Sihir dünyasına hoş geldin okuyucu. Harry Potter’ın sihir dünyası artık Tatarca konuşuyor. Elbette bu tercüme resmi değil, ama ilk. Bunda hatalar ve eksiklikler bulmak mümkün. Sen onları affet” denilirken verilen mail adresine hataların bildirilmesi rica ediliyor. Tercüme internette serbest dolaşıma açılmış.

Yayın hakları pahalı olduğu için internet teşebbüsü olarak kalacak

Aydar Şayhi, Harry Potter ve Felsefe Taşı’nın da yayın haklarını alıp resmi olarak basabilmenin imkansıza yakın olduğunu düşünüyor. Bu derece popüler bir eserin haklarını ödeyecek bir yayıncı potansiyelinin Tataristan’da henüz olmadığı düşünülüyor. Bu nedenle bu tercüme teşebbüsünün tamamen gönüllülük esasına bağlı olup internette serbest dolaşıma gireceğini belirtiyor tercüman.

*Ahmet BALCI Kazan/İzmir