Tarih

İsveç’te Trafik Yönünün Değiştiği Gün: H-Day

3 Eylül 1967 sabahı saat 5’te İsveç sokaklarında bütün trafik durma noktasına geldi. Sonra dikkatli şekilde tüm sürücüler araçlarını yolun diğer tarafına yönlendirdiler. İsveç artık yolun sol tarafında araç kullanılmayacağına karar verdi.

Tüm ülkede bir kaos hakimdi. İsveçliler bu duruma alışamamıştı. Kas hafızaları bu yeni kurala uymakta zorlanıyor, eski alışkanlıkları otomatik olarak ortaya çıkıyordu.

İsveç hükümeti 1950’lerin başında trafiğin sağdan akması konusunu bir öneri olarak ortaya koyduğunda vatandaşlarının çoğu tarafından protesto edildi. 1955’te referandum yapıldığında yüzde 83 seçmen bu fikre karşı oy kullandı. Buna rağmen, hükümet İsveç’i Avrupalı komşularının geri kalanıyla aynı yola koymak için değişikliği ileri sürdü.

Modern dünyada insanların çoğu trafikte yolun sağından gidiyordu. Fakat geçmişte Romalılar, Yunanlar ve Avrupa’nın çoğu yolun sol tarafından giderdi. Çünkü süvariler sol elleriyle atın dizginlerini tutarken, sağ elleri ile de kılıç tutuyor, karşılarına çıkan düşman ile sağ elleri ile mücadele ediyorlardı. Yolun solunu kullanmak yerine sağını kullanmak ise birden fazla atın çektiği vagonların kullanılmaya başlanmasıyla Amerika’da ortaya çıktı. Vagonların sürücü koltuğu yoktu. Sürücü sol arkada bulunan ata oturuyor, sağ elindeki kırbaç ile tüm atları yönetiyordu. Vagon sürücüleri sol taraftaki atta oturdukları için karşılarından bir başka vagon geldiğinde onları sol tarafından geçiriyor, kendileri yolun sağından gidiyordu. Çünkü ancak sol tarafın yanından geçen başka bir vagona çarpmadığından, sürtmediğinden emin olabiliyorlardı. Amerikalılar yolun sağından gitmeye başlarken, İngilizler yolun solundan gitmeye devam etti. Çünkü İngilizlerin vagonları Amerikalıların vagonları kadar büyük değildi ve alıştıkları gibi yolun solundan gitmeye devam ettiler. Britanya İmparatorluğuna bağlı olan ülkeler de yolun solundan gitmeye başladı. Amerika’ya komşu olan ülkeler ise sınır geçişlerini kolaylaştırmak için yolun sağından gitmeyi tercih ettiler.

İsveç’in de benzer nedenleri vardı. İsveç’in kara sınırlarını paylaştığı Norveç ve Finlandiya da dahil olmak üzere İsveç’in tüm komşuları yolun sağ tarafından gidiyordu. Ayrıca trafik güvenliği de sorun olmuştu. Yolun solundaki sürüşe rağmen, otomobillerin yüzde doksanında direksiyon aracın sol tarafında bulunuyordu. Çünkü İsveç’teki otomobillerin çoğu ABD’den ithal edilmişti. İlginçtir Volvo gibi birçok İsveçli otomobil üreticisinin kendisi, iç pazar için bile olsa, soldan direksiyonlu, yolun sağından gitmek üzere tasarlanmış otomobil üretiyordu. Sonuç olarak çok fazla trafik kazası oldu.

1963’te İsveç hükümeti ülkenin sağdan akan trafiğe geçeceğine karar verdi. 3 Eylül 1967 değişimin gerçekleşeceği gün olarak belirlendi. O gün “sağ trafik saptırması” anlamına gelen “Högertrafikomläggningen” için kısaca Dagen H veya H-Day denilir.

Ülkedeki yaklaşık 8 milyon kişiyi böyle büyük bir değişime hazırlamak pahalıya patladı. Trafik ışıkları tersine çevrildi, yol işaretleri değiştirildi, kavşaklar yeniden tasarlandı, yoldaki çizgiler yeniden boyandı, her iki tarafta kapı olacak şekilde otobüslere yeni kapılar yapıldı ve otobüs durakları yeniden yerleştirildi. Bu değişikliklerin birçoğu aylar öncesinden başlanmış ve H Günü’nden hemen önce tamamlanmıştır. Trafik lambaları siyah plastikle sarıldı. Ülke genelinde yaklaşık 360.000 sokak levhası tek bir günde değiştirildi.

Halkı değişime alıştırmak ve nasıl uygulanacağı konusunda eğitmek için büyük bir halkla ilişkiler kampanyası yürütüldü. Bir ok ile sağdan gidilmesi gerektiğini gösteren, büyük bir H içeren logo tasarlandı. Bu logo süt kartonlarından bayan iç çamaşırlarına kadar her şeyin üzerinde görünmeye başladı. Hükümet, sürücülere sağa gitmeleri gerektiğini hatırlatmak için renkli eldivenler ve yeni farlar gibi özel ürünler yarattı. Bir İsveç televizyon kanalı, insanların sağdan gitmesi gerektiğini hatırlamaları için şarkı yarışması bile düzenledi. Dagen H hakkında konuşmak için popüler televizyon programlarında ünlüler sahneye çıktı. Radyo, gazete ilanları ve büyük reklam panolarıyla vatandaşlar bilgilendirildi.

Değişime giden saatlerde İsveç sokaklarında adeta bir şenlik havası vardı. Sabah saat 04:50 de bir korna çaldı ve bir hoparlör, “Şimdi değiştirme zamanı!” diye duyuru yaptı. Yeni yol işaretleri ortaya çıktı ve arabalar diğer tarafa yönlendirildi.

Dikkatli bir planlama sayesinde bu büyük değişim başarıyla gerçekleşti. Kaçınılmaz olarak biraz trafik sıkışıklığı yaşandı ve birkaç ufak kaza oldu. Değişim sebebiyle hiç kimse ölmedi. Bir kan banyosu bekleyen, sokaklarda toplanan gazeteciler hayal kırıklığına uğradı.

Değişimin hemen ardından trafik kazaları çarpıcı bir şekilde düştü. Bu proje İsveç vergi mükelleflerine 628 milyon kron, yani bugünkü parayla 2,6 milyar krona (316 milyon $) mal oldu.

 

 

 

 

Kaynak