Başkurtlar’ın ve bütün Türk Dünyası’nın en önemli bilim adamlarından birisi Prof.Dr.Ahmet Zeki Velîdi Togan,diğeri Prof.Dr.Abdülkadir İnan’dır.
1923’te Zeki Velîdi Togan ve Abdülkadir İnan Asya’daki Türkler’in yaşadığı bölgeleri dolaşarak, örf-âdet, gelenek, inançlarını bizzat yerinde tesbit etmişlerdir. Abdulkadir İnan folklor, Türk Tarihi ve etnoğrafyası, dinleri, inançları ve filolojisine dâir 300 kadar ilmî eserden ibâret zengin bir miras bırakmıştır.Abdülkadir İnan ve Zeki Velîdi Togan yalnız ölümün ayırabildiği iki yakın dosttur.Her ikisinin de yaşamı Başkurdistan’da başlamış,Türkiye’de son bulmuştur.
Zeki Velîdi Togan, Hâtıralarında Abdülkadir İnan’la 1920 yılında başlayan Türkistan günlerinden de söz etmiştir:
”Bu herc ü merc arasında eski arkadaşım Abdulkadir İnan ve başka arkadaşlar, Kazakistan’dan Semerkand’a ve oradan da Karakul Bey’in yanına geldiler. Abdülkadir, 1920’de Başkurdistan’dan kaçtıktan sonra Kazakistan’da, bilhassa Arka denilen Orta Kazakistan’da dolaşmış ve hep cemiyetimizin işini görmüştü. Şimdi onun benim yanıma gelmesi, benim için bir destek olmuştur. O, İran, Afganistan, Hindistan, Avrupa ve Türkiye seyahatlerini benimle birlikte yapmıştır.”
Abdülkadir İnan ve Zeki Velîdi Togan Türkmenistan
Ocak 1923
Yorumla