Canlı Bilimi DÜŞÜNCE

Solak Veya Sağlak Olmanız Beyniniz Hakkında Ne Söyler?

Yıllar boyu solakların sağlaklardan daha akıllı, daha yaratıcı, ancak depresyon veya şizofreni gibi durumlara da daha yatkın olduğu görüşleri gündeme geldi. Peki bunlardan hangileri doğru? Gelin, 13 Ağustos Dünya Solaklar Günü’nde doğruları birlikte keşfedelim.

Solak mısın, sağlak mısın?

Yazıyı hangi elimizle yazdığımız genelde bu sorunun cevabını da verir. Ancak uzun süre birçok kültürde sol elle yazmak şeytani görülmüş, solaklar sağ elleriyle yazmaya zorlanmıştır. Oysa ki yalnızca hangi elimizle yazdığımız değil, hangi elimizle bir topu fırlatmayı, bir kibriti çakmayı veya dişimizi fırçalamayı tercih ettiğimiz de solak veya sağlak olduğumuzu belirler. Bu nedenle de bilimsel çalışmalar yaygın olarak bu tip sorular içeren Edinburgh Anketi’ni kullanır. Ayrıca bazı çalışmalar bulgularını el kullanma tercihlerine değil, dar bir tüpün içindekileri ne kadar hızlı çıkardığımıza bakmak gibi yöntemlerle bulgularını el kullanma becerilerine dayandırır.

Solaklığın beyinle bağlantısı nedir?

İnsanların onda dokuzu yazı yazmak, konuşmak veya okumak gibi dil becerileri gerektiren aktivitelerle uğraştığında, beyinlerinin sol yarısı sağ yarısından daha fazla çalışmaya başlar, yani dil becerisi bu insanların beyninde sol baskındır. Benzer bir şekilde insanların onda dokuzu değişik işlerde sağ el kullanma tercihi gösterir ve sağ el hakimiyetleri daha fazladır. Ayrıca, beynimiz ve vücudumuz arasındaki sinirlerin bir çoğu çaprazlandığından beynimizin sol yarısı vücudumuzun sağ yarısını, beynimizin sağ yarısı da vücudumuzun sol yarısını kontrol eder. Tüm bunlar yıllar boyu bilim insanlarını sağlakların sol beyin baskın, solakların da sağ beyin baskın olduğunu düşündürttü. İlginçtir ki, hem solaklar hem de sağlakların çoğunluğu sol beyin baskınlığı gösterir. Ancak son yıllardaki bazı çalışmalar şu ilginç gerçeği de ortaya çıkarmıştır: Dil becerileri konusunda sağ, yani tipik olmayan beyin baskınlığı yalnızca solaklarda gözlenir. Yani solaklık ile beynin işleyişi arasında bir bağlantı vardır ancak bu pek de direkt bir ilişki değildir ve bunu anlamamıza yardımcı olabilecek çalışmalar devam etmektedir.

Solaklar daha mı akıllı ve yaratıcıdır?

Solak veya sağlak olduğumuzun değişik yöntemlerle tanımlanması gibi zeka ve yaratıcılığı ölçen birden fazla test bulunmaktadır. Solakların matematikte daha iyi olduğu veya sağlakların daha fazla mekansal beceri sergilediğini gösteren bazı çalışmalar vardır. Ancak solakların veya sağlakların bir diğerinden daha üstün veya yaratıcı olduğuna dair bilim dünyasınca benimsenmiş bir durum yoktur. Solakların daha akıllı ve yaratıcı olduğu düşünceleri belki de Leonardo da Vinci gibi tanınmış solak yetenekler ile toplumda yerini bulmuştur.

Solaklar bazı hastalıklara daha mı yatkındır?

Bilimsel çalışmaların sağlak olmayanlar ile depresyon veya şizofreni gibi durumları ilişkilendirdiği doğrudur. Ancak bu çalışmalardan bazıları solaklar ile iki elini de eşit derecede kullanabilen kişileri aynı gruba koymuştur. Şizofreni, depresyon, otizm veya disleksi gibi durumlarla ilişkilendirilen bir bulgu, bu insanların beyninin sağ ve sol yarıları arasındaki anatomik ve işlevsel farkların sağlıklı insanlarınkine kıyasla daha az olduğudur. Örneğin dil becerileri konusunda, beyni sol veya sağ baskın olanlar daha iyi yetenekler sergilemekte, beyin aktivitesi belirli bir baskınlık göstermeyenler ise dil becerileri testlerinde daha düşük puanlar almaktadır. Benzer bir şekilde, güçlü solaklık veya güçlü sağlaklık gösterenlerin diğer insanlara göre avantajlı bir durumda olmaları mümkündür.

Solaklığın ve sağlaklığın genetiği, beynin sağ ve sol yarıları arasındaki farklar veya bunların dil becerilerini nasıl etkilediği üzerine yapılan çalışmalar elbette devam etmekte! Beynimiz ve davranışlarımız hakkında çözülmesi gereken daha bir sürü bilmece var. Hepimiz birey olarak birbirimizden farklıyız ve bu farklılıkları daha iyi anlamak bir bakıma bizleri daha benzer kılacaktır. Bilim insanları bu bilmeceler üzerinde çalışırken bizler de tüm solaklara seslenelim:

Dünya Solaklar Günü’nüz kutlu olsun!

Tulya Kavaklıoğlu

Moleküler Biyoloji ve Genetik mezunu, Sinirbilim mastırı, Hollanda'da araştırmacı (PhD), bilim iletişimi ve tiyatro tutkunu.

Yorumla

Yorum yazmak için buraya tıklayın...