Bir çok insanın sovyetlerde Gulag Sisteminden habersiz olduğu aşikar.. Bilenler ise Sosyalist veya Komünist fikre sahip insanlar ise bunların Sovyetler de yapılması doğal bir şeymiş gibi algılarlar, çünkü Sovyet bir Devlettir ve bu devlette tabi olan herkesin devleti için çalışmasının tabi olduklarını savunurlar. Bizler izah etmeye çalışsak da gözlerindeki kızıl duman gerçekleri görmelerine engel olacaktır.Amacımız milli bir bakış açısı ile bakan insanların doğru bilgiye ulaşmasını sağlamaktır.
Gulag Kelime itibari ile “glavnoe upravlenie ispravitel’no-trudovykh lagere ” çalışma kampları genel müdürlüğü anlamını taşır. Aşağıdaki haritadan göreceğiniz üzere sovyetlerin her yerinde irili ufaklı hapisaneler bulunmaktadır.
GULAG, yani Sovyetler Birliği’nde Stalin döneminde milyonlarca insanın “halk düşmanı” suçlamasıyla cezalandırılmak üzere gönderildiği kamplar. Pek çok edebi esere, sinema filmine ve anılara konu olan GULAG’larla ilgili en çok bilinen eser, ünlü Rus edebiyatçı Soljenitsin’in Gulag Takım Adaları adlı romanıdır.(Burayı da daha sonra açacağız)
Nazilerin toplama kamplarına benzetilen bu kamplarda insanlar gaz odalarında öldürülmedi ancak milyonlarca kişi Sibirya’nın soğuğu, yetersiz beslenme, bakımsızlık, sağlıksız koşullar ve aşırı çalışma nedeniyle ölme terk edildi.(Kaza ile!?)
Stahanovizm veya Stahanov hareketi, adını Sovyet madencisi Aleksey Stahanov’dan alan, “önceden saptanan üretim ölçüsünü aşma” anlamında kullanılan ifadeydi yani her şey devlet nazarı ile yasal olan şeylerdi.
Türk Dünyasının mihenk taşlarından olan Türkistanlı yazarlar bu kamplardan fazlası ile nasibini almıştır. Sadece Türk Dünyasının yanı sıra ünlü sergei korolev ‘de bu kamplarda sağlığını kaybetmiştir.
Kitabımıza geri dönecek olursak ;
Kolıma, Rus Uzak Doğusu’nda bulunan bir coğrafi ve tarihi bölgedir. Bölge, kuzeyde Doğu Sibirya Denizi ve Arktik Okyanusu ile güneyde Ohotsk Denizi ile çevrili olup adını Kolıma Nehri ve dağlarından almaktadır. Günümüzde bölge Çukotka Özerk Okrugu ile Magadan Oblastı’ndan oluşmaktadır.Tatar yazarımız İbrahim Salahov’un (1911-1998) Kolıma Hikayeleri adıl (1989) eserinin Türkiye Türkçesine aktarılmış şeklidir. Salahov, Stalin dönemi baskı politikaları doğrultusunda haksız yere hapis ve sürgün hatıralarını yirmi dört yıl gibi uzun bir sürede gizil bir şekilde bu eserinde işler. Kolıma Hikayeleri’nde yazar, Stalin’in uyguladığı acımasız entelektüel katliamını anlatır.
Stalin’in baskıları, öncelikle halk arasındaki entelektüelleri hedef alır. Bunlar arasında sanatçılar, şairler, yazarlar ve bilim adamları vardır. Salahov’a göre, yaşanan bu faciaların tek suçlusu Stalin değildir. O, anlatığı olaylar vasıtasıyla suçu bütün sistemde, totaliter sistemi ortaya çıkaran, onu yetiştiren kişilerde bulur. Kolıma Hikayeleri’nin ana düşüncesi, Stalin’in baskısına maruz kalmış halkın kaderini ortaya koymaktır. Salahov, romanıyla o dönemde yaşananları açıkça anlatıp, bunları belgelerle ortaya koymuştur. Okuyucu, bu roman aracılığıyla, Stalin’in uyguladığı baskı politikalarının yansımalarını, bunların bir halkın kaderi üzerinde nasıl bir etki bıraktığını öğrenme fırsatı bulacaktır.
Sinemada pek örnekleri bulunmasa da en bilinenleri…
- 1985 yılında Gulag , Roger Young
- 2016 ‘da Gulag Vorkuta, Michael Kingsbury tarafından çekilmişti
