Arkeoloji DÜŞÜNCE

Nehirde balıkçı tarafından bulunan eşsiz ‘’Pagan tanrısının’’ en az 4,200 yıllık olduğu belirlendi

fotoğraf: Pavel German, Vladimir Bobrov

Okunev kültürüne ait olması muhtemel bu gizemli kızgın yüzlü antik heykelciğin kötü ruhları kovması amacıyla bir çocuğun kullanması için yapılmış bir oyuncak olmuş olduğu düşünülebilir mi?

‘’Şimdiye kadar bu heykelciğe benzeyeni bulunmadığından eşsiz bir heykelcik olduğunu söyleyebiliriz.’’

Uzmanlar bu ‘’öfkenin ve vahşiliğin eşi olmayan çok özgün bir ifadesi’’ne daha önce antik Sibirya heykelleri arasında rastlanılmadığını söylüyor.

55 yaşlı Nikolay Tarasov, Kemerovo bölgesindeki Tisül yakınlarındaki bir karabalık ve sazan avı yolculuğu sırasında Düdet nehrine ağlarını sallandırdığında çok önemli Bronz Çağı heykelciğini buldu.

Balık yerine tuhaf bir şekilde biçimlendirilmiş fosilleşen heykelciği yakaladı. Tarasov, ‘’Tam suya kaytaracak idim fakat son anda ona daha yakından baktım.’’ dedi.

‘’Heykelciğin yüzünü fark ettim, durdum ve onu nehirde yıkadım. Daha sonra onun tuhaf şekilli bir taş değil, bir heykel olduğunu anladım.’’

Badem gözleri, koca dudaklı geniş bir ağzı ve vahşi bir yüz ifadesi var.

information_items_1501

Balıkçı Nikolay Tarasov (fotoğraf: Tisül Tarih Müzesi, Siberyan Tayms)
Balıkçı Nikolay Tarasov
inside_map_1
fotoğraflar: Tisül Tarih Müzesi, Siberyan Tayms

‘’Heykeli yapan kişi heykelin kafasının tam arkasına dalga şekilli saç örgüsü kazımış. Örgünün hemen altında balık puluna benzeyen çizgiler var. Müzeye haber vermek için gittiğimde uzmanlar resmen çağalar gibi sevindiler.’’

Yalnızca Siberyan Tayms’a (Siberian Times) konuşan İnsan Çevrebilimi Kurumu’da araştırmacı olan Dr. Pavel German ‘’Şimdiye kadar bu heykelciğe benzeyeni bulunmadığından eşsiz bir heykelcik olduğunu söyleyebiliriz. Bu heykelcikte resmedilen yüzde öfkenin ve vahşiliğin eşi olmayan çok özgün bir ifadesi var.  Genellikle antik insan biçimindeki heykellerde alışılagelmedik bir yüz ifadesi bulunmaz. Heykelciği eşsiz yapan sebeplerden biri de budur. Onun bir ruh ya da tanrı olup olmadığını tartışmaktayız.’’ dedi.

image description

inside_figurine_in_museum
fotoğraflar: Pavel German ve Vladimir Bobrov, Tisül Tarih Müzesi

Uzmanlar heykelciğin tarzına bakarak onun Okunev kültüründen olduğu yorumunda bulundular. Fakat Düdet nehri bölgesinin kuzeybatısına 300 kilometrede bulunan bir Okunev alanında gerçekleşen son kazılar bu bulgu üzerine yeni bir kuram geliştirilmesine imkan verdi.

Günümüz çocuk çıngıraklarına benzediği belirtilen fakat kötü ruhları kovma amacıyla yapılmış sekiz boynuz oyuncakları Hakasya’daki Itkol gölünde bulundu. Bu oyuncaklar, öldüğü sırada bir yaşından daha küçük olan bir bebeğin mezarında bulunmuştu.

Görünüşleri bakımından benzer olmaktan uzak olsalar da şu anda Tisül Tarih Müzesi’nde sergilenmekte olan balıkçının bulduğu Pagan tanrısıyla tarzca benziyor oldukları söylendi.

Dr. German ‘’Heykelciğimiz Itkol gölündeki çocuk mezarlarında bulunanlarla benzerlik göstermekte. Araştırmayı üstlendiğimizde Itkol gölündeki heykelciklerden haberimiz yoktu. Aralarında bir benzerlik olsa da tamamen benzer değiller.’’ dedi.

Vahşi yüzlü heykelciğin nehirde nasıl buluna geldiği şimdilik gizemini korumakta.

inside_map_2

inside_itkol_gv
fotoğraflar: Andrey Polyakov, Yuri Esin

‘’Bulgu, farklı şartlar dolayısıyla su altına girmiş olabilir. Bu şartlar arasında bir antik çocuk mezarının tahrip edilmiş olması var. Heykelcik bir nehirde bulundu, biz o bölgeye daha fazla arkeolojik parça bulmak niyetiyle vardık fakat ne yazık ki imkan olmadı.’’ diyor Dr. German ve ekliyor ‘’Bu heykelciği belirli Okunev yerleşimleri ya da mezarlıklarıyla bağdaştırmak zordur. Okunev kültürüne ait bilinen en yakın yerleşim heykelciğin bulunduğu noktadan 10 kilometre uzaklıkta günümüz yapısı Tambarskoye Sarnıcında (sualtında) bulunuyor. ‘’

‘’Heykelcik sualtı arkeolojik alanında suyun akış yönünün tersinde bulundu. Heykelcik geyik boynuzundan yapılmış ve başındaki çizgiler saçları tasvir etmekte. Sırtında balık pulunu andıran bir süsleme var.  Balık pulundan yapılmış bir örtü ya da pelerinin tasvir edilmeye çalışıldığını sanıyoruz.’’

Yılan derisi ya da balık pulu olup olmadığı bilinmiyor fakat bu ayrıntı muhtemelen bu antik kültürün inanç sistemindeki cehennemle ilişkili.

Kemerovo’da bulunan eşya geçmişte bir bebek beşiği ya da bir ağaca asılmış olabileceğine ilişkin işaretler taşıyor.

inside_figurine_3

initpintu_%e5%89%af%e6%9c%ac
fotoğraflar: Andrey Polyakov, Yuri Esin

‘’Heykelcikte oyulmuş bir delik var. Deliğin içinde tahta bir çubuk bulduk. Başka bir teori heykelciğin bir ağaç dalına yerleştirilmiş ve kırılmış olması. Böylece deliğe yerleştirilen çubuk kırılıp deliğin içinde kalmış.’’

Müze rehberi Yulya Yambrikova ‘’Nikolay Tarasov’un onu bulmuş olması gerçek bir mucizedir. Efsanevi Okunevlere ait bu heykelciğin müzemizdeki derlemeye dahil olmasından gurur duymaktayız.’’ dedi.

‘’Bu, derlememizdeki en önemli parçalardan biri. Şimdi sergilenmekte ve insanlar bize gelip onu görebilirler. Bu heykelciğin Okunevlerin inanmış oldukları bir tanrı ya da ruhu temsil ettiğine inanıyoruz. Biraz korkunç görünüyor ama büyüleyici. Ziyaretçilerimiz onu görmeyi çok seviyor. Sen Petersburg’taki bilim adamlarının bir bebek mezarının içinde muhtemelen beşik süsü görevi görmüş bulduğumuza benzer heykelcikler bulduklarını öğrendik. Belki bizim bulduğumuz da bu tür bir süstü.’’

Kaynak: Pagan god ‘caught’ in river by fisherman confirmed as being up to 4,200 years old and ‘unique’, Siberian Times

Çeviri: Melike Sönmez