Kitap TOPLUM

Toplumsal Düzenin İnşası: Türk Halk Hukuku

                                                                                            ‘’Medeniyetin ilk şartı adalettir.’’
– Sigmund Freud

Dr. Öğretim Üyesi Aysun Dursun’un kaleme aldığı Türk Halk Hukuku isimli eser, Ötüken Yayınları tarafından Eylül 2016’da basılmış ve okuyucusu ile buluşmuştur. Kitap, yazarın 2014 yılında tamamladığı ‘’Türk Halk Kültüründe Hukuk Kavramı’’ adlı doktora tezinin yeniden düzenlenmiş şeklidir. Günlük yaşamın özünü oluşturan, ona yön veren davranış kalıplarının yaşamın düzenleyici bir rolü olduğunu ifade eden eser, modern hukuk kuralları ile özdeşleşmiştir.

Yoğun emek verilen çalışmada, yaşayan kültür dinamiklerinin tespiti yapılmış, gelenekler çerçevesinde ritüelleri temellendirilmiştir. Sözlü hukukun modern hukuka katkıları ifade edilmiştir. Dursun, yüzyıllar boyunca deneyim ve birikimlerle süzülüp gelen kuşaktan kuşağa aktarılan kuralların, halk arasında sözlü kültür anlatılarında varlığını sürdürdüğünü önemini vurgulamıştır.

Yazar, eski Türklerden günümüze hukukun izlerini Giriş, Birinci Bölüm (Özel Hukuk (Muâmelât) ile ilgili Örf ve Adetler), İkinci Bölüm (Kamu Hukuku ile ilgili Örf ve Âdetler), Sonuç, Kaynakça ve Dizin başlıkları başlıklarında sürmüştür.

Çalışmada unutulan sözlü hukukun devam eden izleri tartışılmıştır. Giriş bölümünde genelden özele doğru kullanılacak olan yöntem ile ilgili hukuk literatürü taranmıştır. Modern hukuk tasnifleri dikkate alınarak tasnif yapılmış, ‘’Halk Hukuku – Türk Töresi’’ başlığı ayrıntılı olarak açıklanmıştır.

‘’Kültür, Sosyoloji ve Hukuk İlişkisi’’ başlığı altında kuramsal alt yapı açıklanmıştır. ‘’Kamu Hukuku’’ ve ‘’Özel Hukuk’’ bölümlerinde ayrıntılı olarak bilgi verilip sınıflandırma yapılmıştır.

Birinci bölüm özel hukuk ile ilgili örf ve âdetler; aile hukuku, çocuğa ad verme, nişan, düğün, çeyiz sergileme, aile içi ilişkiler, miras, ölüm, borçlar hukuku, ticaret hukuku, üretim tüketim pazarlama başlıkları altında incelenmiştir.

İkinci bölüm kamu hukuku ile ilgili örf ve âdetler, eski Türklerde yerleşim düzeni, günümüzde yerleşim düzeni, toplumsal ilişkiler, selamlaşma, ses tonu, kalıp ifadeler, bayramlar, toplumsal dayanışma, imece, ödünç, yardımlaşma, ant, yemin, hırsızlık, kan davaları ve zina başlıkları altında incelenmiştir.

Eserin sonuç bölümünde genel değerlendirme yapılarak tespit sunulmuştur. Aysun Dursun halk hukuku bağlarını çözerken değerlendirme yaparak tespitler sunmuştur.

Sonuç olarak diyebiliriz ki Türk Halk Hukuku isimli çalışma, sözlü kültür ürünlerinden İslamiyet’in kabulü ve günümüz çizgisinde incelenmesi bağlamında başat bir kaynak niteliğindedir.  Halk edebiyatı ve Halk Bilimi alanında yapılan halk hukuku tespitleri ve değerlendirilmesi sınırlı sayıdadır. Bu bağlamda eser, yeni çalışmalara kapı açacaktır.


DURSUN, Aysun (2016) Türk Halk Hukuku, İstanbul: Ötüken Neşriyat, 304 s., ISBN 978-6051554945.