Üniversite yıllarında yolu doğa bilimlerinden geçenler bilirlerki atom altı parçacıklarının davranışlarını diyagram haline getirmesiyle Richard Feynman, Nobel ödülünü kazanmıştır. Üniversite de Feynman hakkında ki bu kadar sığ bilgim bir dâhiyi anlamama elbette yetmeyecekti. Ülkemizde fizik öğretmenin ne kadar zor olduğunu kavradıktan sonra yolum Feynman’a tekrar çıktı.
Feynman Cornell Üniversitesinde çalıştığı sıralar eşini kaybetmiş bir bilim insanı ve atomun tahrip gücünü açığa çıkarmış olmanın verdiği üzüntü (Oppenheimer ile birlikte Los Alamos da atom bombası yapım çalışmalarında yer almıştır) ile bir süre depresyona girmiş ve bu durumun üstesinden gelmesinde, Cornell Üniversitesinde verdiği fizik dersleri faydalı olmuştur. Öğretmenlik kariyerine Caltech Üniversitesinde devam ettiği sıralar ünü daha da artmıştır. Onu bu denli bilinir yapan şey elbette ki sıradan bir anlatım değildi. Öyle ki çevre üniversitelerden başka öğrenciler, akademisyenler Feynman’ın derslerini dinleyebilmek için şehre gelmişti. Orada ki öğrencilerinin bu ders notlarını kitap haline getirmesiyle tam bir başucu kitabı olan 3 ciltlik “ Feynman Lectures on Physics” (Feynman Fizik Dersleri) ortaya çıkmıştır. Feynman alışılmışın dışına çıkıp derslerinde davuldan bisiklete kadar birçok deney aleti kullanmıştır. Artık dersler sıradan bir ders olmaktan çıkıp bir gösteri haline gelmiştir. Feynman ders anlatmayı o kadar çok sevmiştir ki diğer iş tekliflerini elinin tersiyle geri çevirmiştir.
Hayran olmam için bu kadarı yeterliydi fakat onun dahi beyni ölene kadar kendine hayran bırakmaya devam edecekti. 1986 yılında Challenger faciasını araştırma ekibinin başına getirildiğinde bana göre son şovunu yapmış ve kendine bir kez daha hayran bırakmıştı. Feynman’ın bulunduğu komisyonun görevi kamuoyunu rahatlatmak, NASA gibi önemli bir kuruluşu aklamaktı. Fakat işler öyle olmadı. O Florida da uzay mekiğini inşa eden tüm teknik ekiple tek tek görüşüp raporlarını tuttu ve çarpıcı sonuçlar elde etti. Feynman tüm bu bilgilerle Washington’a geldi ve NASA’nın tüm itirazlarına rağmen bir basın toplantısını düzenledi.( İlgililer hala internette bulunan canlı yayın videosunu izleyebilir.) Feynman canlı yayında görevlilerden bir bardak buzlu su istedi ve cebindeki contayı çevredekilerin şaşkın bakışları arasında suyun içine attı, bir müddet sonra contayı çıkarıp avcunda sıktığı anda contanın “çat “diye kırıldığına tüm salon şahit oldu. Bunun üzerine tüm salon ve televizyon kameralarının önünde “ Başarılı bir teknoloji için bilimsel gerçekler daima ticari kaygıların önünde olmalıdır, zira doğayı kandıramazsınız!” dedi. Feynman araştırmaları sonucunda, mekiğin fırlatma için uygun olmadığını, mekikte kullanılan plastik contanın sorunlu olduğunu ve düşük sıcaklıkta kırıldığını derslerinde de olduğu gibi basit bir deneyle gözler önüne serdi.
Sevgili Feynman’ın hayatına dair bu kısa kesitte bile onun bir dahi, fizikçi, öğretmen ve daha pek çok şey olduğunu anlayabilirsiniz.
Hocaların hocasına saygıyla…
“Bu eşsiz evren, uzay ve zamanın bu sonsuz erimi, birbirinden farklı bu canlılar, atomların bu farklı davranışları… Tüm bu karmaşık yapının, Tanrı’nın iyiler ve kötüler arasında bir oyun sergilemek için kurduğu bir sahne olduğunu sanmıyorum. Çünkü sahne oyuna göre fazla büyük!”
R. Feynman.
