DÜŞÜNCE TOPLUM Yaşam

Yerli Sami Halkının Nadir Geleneksel Yaşam Tarzlarının Fotoğrafları

Sami halkı (Sámi veya Saami), İngilizce olarak Lapps veya Laplanders olarak bilinmektedir. Günümüzde Kuzey Norveç, İsveç, Finlandiya, Rusya’nın Kola Yarımadası ve güney ila orta İsveç ve Norveç arasındaki sınır bölgelerini kapsayan, Sápmi’nin Kuzey Kutup Bölgesi’nde yaşayan yerli bir Fin-Ugor halkıdır.

Sami, yerli halkların uluslararası sözleşmeleri kapsamında tanınan ve korunan tek yerli İskandinav halkıdır ve bu nedenle Avrupa’nın en kuzeyindeki yerli  bir halkdır. Geleneksel dilleri Sami dilleridir ve Uralik dil ailesinin bir dalı olarak sınıflandırılmaktadır.

En iyi bilinen geçim kaynağı, yarı göçebe ren geyiği sürüsüdür. Şu anda Sami’nin yaklaşık %10’u ren geyiği sürüleriyle geçimini sağlamaktadır. Ren geyiğine bağlı et, kürk, süt ve taşıma gibi ihyaçlarını karşılamaktadırlar. 2.800 Sami insanı, tam zamanlı olarak sürülerin başında çobanlık etmektedir. Geleneksel, çevresel, kültürel ve politik nedenlerden dolayı ren geyiği sürüleri yasal olarak yalnızca İskandinav ülkelerinin belirli bölgelerindeki Sami halkına ayrılmıştır.

Tarih öncesinden beri Sami halkı, Sibirya’dan geldiği düşünülmektedir. Günümüzde bilinen Norveç, İsveç, Finlandiya ve Rus Kola Yarımadası’nın kuzey bölgelerine yayıldıları ve  bu bölgelerde yaşadıkları bilinmektedir. Sami halkı, 5.000 yıl boyunca Fenno-İskandinavya ve Rusya’nın kuzey kutup ve yarı arktik bölgelerinde yaşadıklarından dolayı kutup halkları arasında sayılır ve Arktik Konseyi Yerli Halklar Sekretaryası gibi çevresel grupların da üyeleridir.

Eski antropologlara göre, Sami halkı, Asya veya Sibirya kökenli olabileceklerini öne sürdüler. Genetik araştırmalarda bulunan bilim insanlarına göre Sami halkı Asya veya Sibirya kökenli olabileceklerini açıklamışlardır. Bilim insanlarına göre Sami halkının genetik yapısı, Kuzey Avrupa popülasyonundan önemli ölçüde farklılık gösterdiği ortaya çıkmıştır. Bilim insanları, mitokondriyal DNA (mtDNA) ve Y-DNA kromozomal markerleri kullanılarak Sami halkını kökeninin netleştirilmesi için fırsat buldular. MtDNA haplogrup dağılımı Avrupa gen havuzunun bir alt kümesini temsil ederken, en yaygın Y-DNA haplogrubu Sibirya kökenli olduğuna ve kuzeydoğu Avrupa’daki haplogrubu N-M231 ve alt türü olan tüm halklar arasında çok yaygın olduğuna inanılıyor.

Kaynakça

Tambets, Kristiina; Rootsi, Siiri; Kivisild, Toomas; Help, Hela; Serk, Piia; Loogväli, Eva-Liis; Tolk, Helle-Viivi; Reidla, Maere; Metspalu, Ene; Pliss, Liana; Balanovsky, Oleg; Pshenichnov, Andrey; Balanovska, Elena; Gubina, Marina; Zhadanov, Sergey; Osipova, Ludmila; Damba, Larisa; Voevoda, Mikhail; Kutuev, Ildus; Bermisheva, Marina; Khusnutdinova, Elza; Gusar, Vladislava; Grechanina, Elena; Parik, Jüri; Pennarun, Erwan; Richard, Christelle; Chaventre, Andre; Moisan, Jean-Paul; Barać, Lovorka; et al. (2004). “The Western and Eastern Roots of the Saami – the Story of Genetic “Outliers” Told by Mitochondrial DNA and y Chromosomes”