Evren

Plüton’un Neden Bir Kalbi Var Artık Biliyoruz

Plüton’un kalbi NASA’nın Yeni Ufuklar (New Horizons) uzay aracının çektiği harika fotoğraflar sayesinde milyonların ilgisini çekti. Teknik olarak Sputnik Planum olarak bilinen kalp aslında sıradışı bir coğrafi oluşum, bir nitrojen-buz denizi ve oluşumunun kaynağı dünya genelinde biliminsanlarını bir süredir meşgul etmekteydi.

Fransız Ulusal Bilimsel Araştırma Merkezi’nden (CNRS) biliminsanları buz halindeki nitrojenin oraya en başta nasıl geldiğiyle ilgili bir fikir ortaya koydu. Kalp, yüzeyde geniş bir havzada oluşmuş bir buzul. Bu yeni fikir Plüton’un hava yuvarının (atmosferinin) aldığı güneş ışığı miktarının nitrojenin yoğunlaşarak gaz halinden buz haline geçmesini sağladığı ve bunu binlerce yıllık bir süreçte gerçekleştirerek Sputnik Planum’u oluşturduğunu söylüyor.

Plüton’un nasıl farklı fiziksel süreçlerden geçtiği üzerinde duran makale Neyçır (Nature) dergisinde yayınlandı. Biliminsanları Plüton’un binlerce yıllık metan, nitrojen ve karbonmonoksit dolaşımını labaratuvar ortamında simüle ederek Yeni Ufuklar (New Horizons) uzay aracının gönderdiği veriler ile karşılaştırdı.

Sonuçlar gözlemleri doğrular nitelikteydi. Ekvatoral bölgede büyük ölçekli bir nitrojen buz birikimi oluşuyor, buz halindeki metan belirli aralıklarla her iki yarımküreyi de kaplarken karbonmonoksiti de o bölgeye hapsediyor.

Sputnik Platum Plüton’un yüzeyindeki katı nitrojenin büyük bir kısmını kapsıyor ve Plüton’un atmosferi için çok önemli bir rol oynuyor. Donmuş ve uçucu haldeki nitrojen dengede olduğu için katı ve gaz halindeki nitrojenin miktarı sabit kalıyor.

Gerçi nitrojen halihazırdaki tek madde değil. Az miktarda karbonmonoksit izleri de Plüton’un kalbinde bulunuyor ve metan buzları kuzey yarımkürenin ekvatoral bölgesi hariç her tarafında görülüyor.

Kalp şeklini muhafaza eden düzenin temeli ise nitrojenin katı-gaz dengesinde saklı. Bu yeni fikrin bir başka olumlu tarafı ise diğer araştırmaların önerdiği gibi yeraltı kaynaklarına dayanmıyor olması.

Bu yeni araştırma ayrıca bize Plüton’un hava yuvarındaki basınç ile ilgili de ipuçları veriyor. Plüton Güneşten uzaklaştıkça mevsimsel buzlar ilerleyen yıllarda yok olacak.

 

Kaynak: iflscience

Çeviri: Burak Cem Vural

Burak Cem Vural

Ankara Üniversitesi Radyo Tv Sinema mezunu. Bilimdili.com Editör, Yazar ve Çevirmeni.

iletişim: burakcem@bilimdili.com

Yorumla

Yorum yazmak için buraya tıklayın...