Arkeoloji ARKEOLOJİ & TARİH DÜŞÜNCE Tarih

Tarihin Sıfır Noktasına Yolculuk

PALEOLİTİK ÇAĞ
MÖ 2 MİLYON – MÖ 9.800

Barınmak için genellikle mağara ya da kaya sığınaklarını kullanan Paleolitik Çağ insanları, bunların bulunmadığı yerlerde saz, kamış ve av hayvanlarının postu gibi hafif malzemeyle açık havada geçici barınaklar yapmışlardır.

Avcı-toplayıcı toplulukların yaşam alanlarına bağlı olarak çeşitlilik gösteren ceylan, yaban domuzu, geyik, sığır, keçi ve koyun gibi yabani hayvanların avanmasında çeşitli ağ ve tuzakların yanı sıra, zaman içinde ok ve mızrak gibi aletler de kullanılmaya başlandı. Çoğunlukla çakmaktaşı ya da obsidyenden yapılan mızrak uçları, ağaç ya da hayvan kemiğinden saplara sabitlenerek kullanıldı. Av sonrasında ise kemikleri parçalama, eti kesme, deriyi sıyırma gibi işleri için farklı aletlere yapılırdı.

Paleolitik Çağ boyunca, beslenmek için avladıkları hayvanlara bağlı göçebe bir yaşam sürdüren insanoğlu, mağara ve kayaaltı sığınaklarının olmadığı yerlerde doğada hazır bulunana ağaç, taş, kemik gibib hafif malzemlerden açık havada geçici barınaklar yapılmışlar. Üstlerini hayvan postları,çalı çırpı, ve ağaç dallarıyla örterek oluşturdukları bu basit yapılar, yalnızca barınma işlevini taşıyan tek mekanlı yapılardır. Neolitik Çağ’la birlikte kalıcı barınaklar, çok mekanlı ve işlevli konutlar ortaya çıkmıştır.

NEOLİTİK DÖNEM
MÖ 9.800 – MÖ 6.000

Avcı-toplayıcı ve göçebe yaşamın ardından,önce sabit köylerin kurulduğu, ardından hayvanların evcilleştirilip bitkilern ehlileştirildiği Neolitik Dönem değişik aşamalaradan geçerek 6 binyıl gibi uzun bir süreye yayılır.

Dünyanın en zengin Neolitik Dönem kolleksiyonu

Göbeklitepe inşa edilme canlandırılması

Göbeklitepe Tapınağı (imitasyon)
MÖ 9.600- 8.700 yıllarına tarihlenen ve Göbeklitepe birinci evresine tarihlendrilen yuvarlak formlu bu tapınak merkezde iki adet T formlu stel ile merkezdeki stelleri çevreleyen 12 adet stelden meydana gelmektedir. T steller stilize edilmiş insan formu tarzında inşa edilmş olup üzerlerine kabartma tekniği ile yapılmış yaban domuzları, yabani öküzler, turnalar, leylekler, tilki, ördek ve yılan motifleri işlenmiştir.

İlk yerleşim evresinden itibaren tarıma alınmış bitki ve evcil hayvanlarıyla Anadolu’nun ilk köylerinden biri olan Akarçay Tepe mimari örneği.

KALKOLİTİK DÖNEM
MÖ 6.000 – MÖ 3.100

Bu dönem hammadde tercihinde maden- bakır kullanımının da giderek arttığı madencilik teknolojisiyle ilgili önemli gelişmelerin yaşandığı, bir takım süs eşyalarının yabı sıra iğne, balta, kama, uç gibi bazı alet ve silahların da üretilmeye başlandığı bir dönemdir.

Gelişkin Güney Mezopotamya kültürlerinin ticaret amacıyla Doğu ve Güneydoğu’da kurdukları kolloniler, bir yanda Fırat ve Dicle nehirleri yoluyla yapılan karşılıklı alışverişi, diğer yanda bu kültürlerin Anadolu içlerine girmesini tetiklemiştir.

TUNÇ DÖNEMİ
MÖ 3.100 – MÖ 1.200

Alet ve silah yapımında bakır ve tuncun kullanılmasıyla hammadde gereksiniminin dışa bağımlı hale geldiği bu dönem “Kentsel Devrim” olarak da adlandırılmaktadır.

DEMİR ÇAĞI
MÖ 1.200 – MÖ 330

Anadolu’da imparatorlukların çöktüğü, merkezi devlet otoritesinin ortadan kalkması sonucu, halkın uzmanlığa bağlı iş kollarını yürütemeyecek küçük gruplar halinde dağıldığı bir dönemdir.

KAYNAKÇA

Fotoğraf ve bilgiler Şanlıurfa Arkeoloji Müzesi’nden elde edilmiştir.

Havva ELÇİOĞLU

Muş Alparslan Üniversitesi Lisans
Akdeniz Üniversitesi Yeniçağ Tarihi Yüksek Lisans

Yorumla

Yorum yazmak için buraya tıklayın...