Tarih

Antik Bir Tevrat’ın Üzerine Yazılmış, 8. Yüzyıl Kur’an Metni Keşfedildi

Ünlü İngiliz müzayede şirketi Christie’s bugün dinler tarihi açısından son derece önemli bir yazmanın satışını gerçekleştirdi. Miladi 8. yüzyıla (hicri 2. yüzyıl) ait Kur’an-ı Kerim parşömeni, rekor bir fiyatla alıcı buldu.

Ancak söz konusu sayfaları değerli kılan, bu metnin hicri 2. yüzyıl gibi çok erken bir tarihe ait olmasının da ötesinde. Yapılan incelemeler, Arapça Kur’an metninin, Kıptîce yazılmış Tevrat’tan ‘Yasa’nın Tekrarı’ ve ‘Çıkış’ kitabındaki Kısasla ilgili pasuklar üzerine yazıldığını gösteriyor.

Kıptîler, eski Mısır halklarından olup, çok erken bir dönemde Hristiyanlığı benimsemişlerdir.

Satışı gerçekleştirilen Kur’an parşömeni, Geç Hicazi – Erken Kufi hat ile yazılmış olup Maide sûresi 5: 54 numaralı ‘Kısas’ ayetini ve En’âm suresin bazı parçalar içeriyor.

Burada ilginç olan husus ise ilgili ayetlerin altında ise Tevrat’ın beşinci bölümü olan Tesniye (Yasanın Tekrarı) kitabından pasukların bulunuyor olmasıdır.

Paleografi, Arkeoloji ve Geomorfoloji literatüründe bu tür parşömen, önceki yazının yazılı olduğu malzemenin üstü kazılıp sıyrılarak yerine ve üzerine yeni bir yazının yazılmasından ötürü “Palimpsest” (bir yazının yerine/üstüne yeniden başka bir yazının yazılması/kazınması) adı verilir.

Antik dönemde parşömen kağıdı gibi yazı malzemelerini hazırlamak meşakkatli ve zaman alıcı olduğundan böylesi bir uygulama söz konusu idi. Bu yüzden çok kıymetli olan parşömen veya yazı malzemesi, Geç Antik Çağ’da ve Orta Çağ’da kazınarak yeniden kullanılıyordu. Eski bir metin siliniyor (yani palimpsest ediliyor) ve üzerine yeni metin yazılıyordu. Ancak bir kutsal kitabın silinerek yerine yeni bir kutsal kitabın yazılması, şahit olunması çok güç olağanüstü bir durumdur.

Sayfaları tanıtan Fransız araştırmacı Dr. Eléonore Cellard: “Erken İslam ve Kur’an tarihi açısından çok önemli bir keşif. Bu belge ile farklı dini topluluklar arasında kültürel etkileşimin varlığına tanık oluyoruz.” dedi.

Kuran fragmanı, Christie’s müzayede evinin yaptığı açıklamaya göre 596,750 İngiliz Sterlini’ne satıldı. Alıcısı bilinmiyor.

Arkeolog Sergen ÇİRKİN & Eski Ahit Uzmanı Doç. Dr. Mehmet S. TOPRAK