Tarih

Perestroyka (Yeniden Yapılanma) ve Glasnost (Şeffaflık) Kavramları

SSCB, Lenin’in önderlik ettiği proletarya takımı ile başlatılan Ekim Devrimi hareketi ile 7 Kasım 1917 tarihinde kurulmuştur. Sovyetler Birliği kuruluşundan dağılım sürecine kadar 53 millî devlet ve 110’dan fazla milleti bir arada yaşatmıştır. Farklı kültüre, dine, millete ve tarihe sahip olan halklardan bir “Sovyet insanı” yaratmaya çalışılmıştır. Ama Sovyet insanı yaratma çalışmalarında başarılı olamadılar.

Sovyetler Birliği Komünist Partisi Genel Sekreteri Leonid Brejnev 1982 yılında ölünce sergilenen güçlü görünüşün ardındaki kırılmalar da ortaya çıkmaya başlamıştı. Brejnev’in yerine yeni seçilen iki parti Genel Sekreteri Yuri Andropov ve Kontantin Çernenko yaşlılıkları sebebiyle 1985 yılında öldüler. Komünist Partisi genel sekreterliğine Mihail Gorbaçov getirildi. Gorbaçov’un döneminde Sovyetler yıkılma sürecine girmişti. Gorbaçov ülkesini eski günlerine geri döndürebilmek için 1985 yılında reform çalışmalarına başladı. Sovyet sisteminde değişimi ifade etmek için iki kavram üretti: Perestroyka(Yeniden Yapılanma) ve Glasnost(Şeffaflık).

Gorbaçov ilk olarak Perestroyka “Yeniden Yapılanma” adını verdiği ekonomik reformu ortaya atmıştır. Yeniden yapılanma ile Gorbaçov’un amacı Sovyet ekonomik sisteminin uyguladığı merkeziyetçi yapıyı değiştirmek ve piyasa ekonomisini yeniden oluşturmaktı. 1980 döneminden itibaren yaşanılan olumsuzluklar ve zorlukların atlatılması için yeni politikalarla ekonomik durgunluktan çıkıp yükselişe geçmek amaçlanmıştır.. Bu hamle ile teknolojik yenilikler ve istikrarlı büyüme hedeflenmiştir.

Gorbaçov, Glasnost “Şeffaflık” olarak ifade edilen kavram ile toplumun desteğini alabilmeyi amaçlamıştır. Glasnost’un amacı devleti kongre bir alanda alınan kararlardan kurtararak sosyalizmin bürokratik elit anlayışını kırmaktır. Bu durum ise halkın da içinde bulunduğu yönetim anlayışı ile gerçekleşebilirdi. Gorbaçov, halkı devlete yakınlaştırmak ister. Glasnost, Perestroyka’nın başarılı olması durumunda devlete çıkar sağlayacak bir sistemdi. İlk başlarda sosyalizmin onarılması için başlayan bu süreç zamanla kapitalizmin uygulama alanı hâline gelmiştir.

Sovyetler Birliği 1990 yılında büyük bir ekonomik kriz yaşamaya başladı. Sovyetler Birliği Komünist Partisi parçalandı. Gorbaçov otoritesini kaybetti. 1990 yılında çok partili hayata geçtiler. Toplumsal olaylar sonucunda 1991 yılında SSCB dağıldı. Sovyetlerin yıkılmasıyla ilk olarak Doğu Avrupa ve Türkistan devletleri bağımsızlığını ilan etmiştir. SSCB, Rusya Federasyonu adıyla varlığını devam ettirmektedir.

Yazar: Tuğçe Burcu Demir

Kaynakça

Can Şen, E.(2011). “Sovyetler Birliği’nden Rusya Federasyonu’na Doğru Değişimin
Yan Etkileri”. SDÜ Fen Edebiyat Fakültesi Sosyal Bilimler Dergisi. sayı: 24. s.79-88.

Şadıhanov, E. (2011). “Sovyetler Birliği’nin Dağılma Sürecinde Etkili Olan Bölge
Sorunlari ve Milliyetçilik Hareketleri”. İstanbul Journal of Sociological Studies . s. 1-22.

SOVYETLERİN ÇÖKÜŞÜ: GLASNOST VE PERESTROYKA