Mondros Ateşkes Antlaşması’nın 7. maddesinde yer alan “Müttefikler, güvenliklerini tehdit edecek bir durum ortaya çıktığında herhangi bir stratejik noktayı işgal edebilecek” hükmü, Urfa’yı işgale gerekçe yapılarak 7 Mart 1919 tarihinde, İngilizler tarafından işgal edildi.
Ekim ayı içerisinde İngilizler tarafından işgal edilen yerlerin, Fransızlara devredileceği söylentileri yaygınlaştı. 15 Eylül 1919 tarihinde Paris’te yapılan ve Suriye İtilafnamesi olarak da bilinen antlaşmayla işgal kuvvetlerinin değiştirilmesine ilişkin İngiliz-Fransız Anlaşmasına göre Urfa ve çevresi Fransızlara verilecekti.
Fransızlar 30 Ekim 1919’da kalabalık bir orduyla Urfa’yı işgal ettiler. Urfa’ya giren Fransız kuvvetlerindeki askerlerin sadece 100 kadarı Fransız’dı. Fransızlar ordularını Suriye’den getirdikleri Ermeniler ile sömürgelerinden getirdikleri askerlerden oluşturmuşlardı.
Fransız işgali karşısında Urfa halkı, Ali Saip Bey öncülüğünde destansı bir direniş gösterdi. Müdafaa-i Hukuk Cemiyeti kurarak haklarını ve vatanlarını savunmaya geçtiler. Müdafaa-i Hukuk Cemiyetinin kuruluş toplantısına katılanlar, halk arasında “Onikiler” olarak adlandırıldı.
Halkın inançlı direnişi karşısında şehirde tutunamayacaklarını anlayan Fransızlar “Peygamberler Diyarı” olarak bilinen Urfa’yı 11 Nisan 1920 tarihinde terk etmek zorunda kaldılar.
Peki bu Onikiler Kimlerdir?
1- Mustafa Efendi
2- Hacı İmam Efendi
3- Mustafa Reşit Efendi
4- Mollazade Mahmut Efendi
5- Komiser Şakir Efendi
6- Güllüzade Osman Efendi
7- Şellizade Ali Ağa
8- Nebozade Hacı İmam Efendi
9- Bedirağazade Halil Ağa
10- Adil Hulusi Efendi
11- Hüseyin Pertev Efendi
12- Hacı Mustafa Çavuş
Yukarıda da ismini saydığımız bu 12 kişi öncülüğünde yaşanan mücadele Urfa’ya “Şanlı” unvanını kazandırdı. 11 Nisan’da kent düşman işgalinden kurtuldu. Bu sebeple her 11 Nisan, Urfa tarihine şanlı bir kurtuluş yazdıran Urfalıların bayramı olarak kutlanır.
Bu yıl ayrıca kutlamaların sayısı artacaktır. Çünkü kentin düşman işgalinden kurtuluşunun tam 100. yıl dönümü olması vesilesiyle Urfa, çeşitli kutlamalara sahne olacak. Türkiye’nin her yerinden bu destansı zaferi kutlamak için misafirlerimizi bekliyoruz.
KAYNAKÇA
Müslüm AKALIN, Urfa Kurtuluş Destanı “Milli Mücadelede Urfa (Şanlıurfa Valiliği İl Kültür ve Turizm Müdürlüğü Yayınları)
Yorumla