Gizlemeye Çalıştığımız Gerçekler Mikro İfadeler

40- 500 Milisaniye Arasında Gizlemeye Çalıştığınız Gerçekler : Mikro İfadeler

Hangimiz bir cinayet filminin içinde ya da bir polisiye romanın derinliklerinde kaybolurken ipuçlarından yararlanarak olayları ve suçluyu tahmin etmeye çalışmaz? Kurgulardan yola çıkarak fikir yürütmek ve bir sonuca varmak kimileri için imkansız olsa da meraklılar ve dikkat sahibi olanlar için çoğu zaman zor olmaz. Gerçek hayatta insanları konuşmadan anlayabilmek mümkün müdür? Yüz ifadeleriniz sizi dikkatli ve eğitimli bir göz için çoğu zaman eleverir.

Sözel bir ifade pek çok zaman etkileyicidir. Ancak duygu ve düşüncelerin mimiklerle açığa vurulması daha gerçekçidir. Yaptığınız bir yemeği beğendiğini söylerken suratını ekşiten arkadaşınızı düşünün. Yüz ifadesi sizin için daha anlamlı olacaktır. Yazılı bir ifade söz konusuysa özellikle sosyal medyada yanlış ifade edilen ve yanlış anlaşılan çeşitli cümlelerden kavga çıkması da göz önünde buludurulursa sözsüz iletişimi anlamanın gereği ve önemini vurgulamak kaçınılmaz olacaktır. Bu noktada hayatın içinde saniyelik ifadelerle karşısındakini tanıyabilen birisinin iletişim konusunda üstünlüğü sağlayacağını söylemek de mümkündür.

İnsanların yaşadıkları hisleri veya çeşitli düşünceleri bastırmak amacıyla istemsiz ve ani olarak yaptıkları yüz hareketlerine mikro ifade adı verilir. Beden dilinden farklı olarak mikro ifadelerin normal bir ifade gibi taklit edilmesi ve kontrol edilebilmesi istemsiz ve ani olarak ortaya çıkması sebebiyle imkansızdır aynı zamanda dikkatsiz ve eğitimsiz bir gözün yakalaması çoğu zaman zordur. Çünkü 40- 500 milisaniye arasında gerçekleşir. Peki insan anlık ifadelerin önemini ne zaman anladı?

Mikro İfade Tarihçesi

İnsanın olduğu yerde mimiklerin kullanılması kaçınılmazdır. Bu bakımdan yüz ifadelerinin kullanılmasını insanlık tarihinin başlangıcıyla ele almak doğru olur. Bilimsel açıdan ise her ne kadar mikro ifadenin tarihçesi için önemi vurgulanmasa da 18. yüzyılda yaşamış ünlü bilim adamı ve mutasavvıf Erzurumlu İbrahim Hakkının (1705-1771) ansiklopedik bir eseri olan “Marifetname”sini anmak uygun olur. Mustafa Çağrıcı İbrahim Hakkının eserinde kişinin saç, göz, kulak, el, baş gibi organlarından ve dış görünüşünden hareketle onun ahlak ve karakter yapısı hakkında sonuç çıkarma yollarını gösteren bilgilerden oluşan kıyafet ilmi (fizyognomi) konusuna ayırdığı bölümün kendi alanında yapılmış çalışmalar içinde özel bir yere sahip olduğunu vurgular.

1872 tarihli Darwin’in “İnsanlar ve Hayvanların Duygu İfadeleri” adlı kitabında evrensel yüz ifadeleri, yüz ifadelerinde kullanılan kaslar ve bunun gibi konuların yer alması da mikro ifadelerle ilgili yapılacak çalışmalara basamak olduğu söylenebilir.

Mikro ifadelerin ilk olarak 1966 yılında Hagaard ve Isaacs isimli bilim adamları tarafından doktor hasta diyaloglarının kaydedildiği kamera kayıtlarını inceledikleri esnada keşfedildiği bilinmektedir. Sonrasında Hagaard ve Isaacs “Psikoterapide Ego Mekanizması Göstergesi Olarak Mikroanlık Yüz İfadeleri” başlığıyla bir çalışma yayınlamışlardır.

Aynı yıllarda William Condon saniyenin çeyreği kadar bir sürede gerçekleşen tepkileri inceleyerek 4.5 saniyelik bir film kesitini 1/25 lik karelere bölmüş ve bir kocayla karısının konuşmaları sırasında aynı anda yaptıkları istem dışı el ve omuz hareketlerini yakalamıştır.

“Beden dilinin Budası” denilen ve 2009 yılında yayına giren “Lie to Me” adlı beden dili temalı televizyon dizisine ilham kaynağı olan Amerikalı psikolog Paul Ecmanın bu alanda yaptığı detaylı çalışmalar edinilen bilgileri üst seviyeye çıkarmıştır. Dr. Maureen O’Sullivan ile birlikte Diojen Projesi olarak adlandırdıkları Büyücüler Projesi (İng.Wizards Project) adlı çalışmada mikro ifadelere (İng.Microexpressions) ve bunların gözlemlenmesiyle yalan tespiti çalışmalarına yeni bir bakış açısı getirilebileceği ileri sürülmüştür. Konuya ilgili kimselerin ve eğitim alması gerekenlerin kullanması amacıyla bütün mimiklerinin yer aldığı yüz aksiyon kodlama sistemi olarak ifade edilen FACS, insan his ve duygularının mimiklerden anlaşılması amacıyla geliştirilen F.A.C.E adlı programları internet sitesinde sunan Ecman pek çok insanın bu alanda eğitim alarak kendilerini geliştirebileceğini belirtmiş ve doğuştan yetenekliler için Gerçek Sihirbazları (Truth Wizards) tabirini uygun bulmuştur.

Ecmana Göre 7 Evrensel İfade

Eckman araştırma ekibiyle birlikte dünyanın her yerinde insan yüzlerini ve ifadelerini incelemiştir. Gönüllü ekibinden aynı duyguları yansıtmalarını isteyerek bu ifadeleri filme almıştır. Bunun sonucu olarak 7 yüz ifadesinin aynı olduğunu ileri sürmüştür. İşte mikro ifade okuma temelini oluşturan 7 evrensel ifade:

1- Şaşkınlık

Şaşkınlık ifadesinde kaşlar yukarı kalkar, kaşın altındaki cilt gerilir. Kaşların yukarı kalkmasıyla alın üzerinde kırışıklık gözlemlenir. Göz kapakları ve ağız açılır ve çene serbest bırakılır.

2- Korku

Korku ifadesinde kaşlar yukarı kalkar. Üst göz kapakları açılır, alt göz kapakları gerilir ve yukarıya doğru çekilir. Kaşların ortasında çizgi belirir. Şaşkınlık ve korku ifadesi çoğu zaman birbirine karıştırılır. Gerçek bir şaşkınlık ifadesi bir saniyeden fazla sürmez ve korku ifadesinde şaşkınlıktan farklı olarak dudaklar ve çene gerilmiştir.

3- Mutluluk

Gerçek bir mutluluk ifadesinde dudak kenarları açılır ve göz kenarında kırışıklıklar belirir. Yanaklar yukarı kalkar ve kas hareketiyle birlikte göz çukuru ortaya çıkar.

4- Öfke

Öfke ifadesinde kaşlar aşağıya iner ve çatılır, kaş ortası çatallaşmaya başlar. Gözler parlar, sert bakar. Burun delikleri genişleyebilir. Bu ifadede dudaklar büzüştürülür. Araştırmacılar intihar bombacılarının ve saldırganların cinayetten önceki görüntülerinde dudaklarını büzüştürdüklerini gözlemlemişlerdir.

5- Üzüntü

Üzüntü ifadesinde dudak kenarları aşağıya doğru iner. Alın kırışır. Göz kapağı düşer. Gözlerde odak noktası kaybolur.

6- Tiksinme

Üst dudak yukarı kalkar burun kasılır göz kapakları birbirine yaklaşır. Alt göz kapaklarının altındaki çizgiler belirgin hale gelir.

7- Küçümseme

Dudağın bir kenarı yukarı kalkar ve dudak sıkı hale getirilir.

Mikro ifadeleri ne kadar görebildiğinizi anlamak için aşağıdaki testleri yapabilirsiniz :

http://www.cio.com/article/2451808/careers-staffing/facial-expressions-test.html

http://www.benoyum.com/2016/05/05/mikro-mimikleri-okuyabiliyor-musun/

Anlık ifadeler her zaman herkeste aynı ölçüde ortaya çıkmayabilir. Bu ifadelerin daha belirgin olması beynin duygusal tepkilerini yönlendiren amigdalanın nasıl çalıştığıyla ilgilidir. Ayrıca karşılaştığınız kişinin yüzünde botoks olmadığı sürece mikro ifade okuma becerisine sahipseniz gerçek ifadeleri yakalamanız mümkündür. Bununla birlikte güneş gözlüğü kullanmak, makyaj yapmak, sakal ve bıyık bırakmak az da olsa yüz mimiklerinin belirgin bir şekilde okunmamasında etkili olacaktır.

Pek çok iş sahasında insan tepkilerini anlamak adına önemli olan mikro ifade okuma işinden özellikle suikastlar; bomba ve intihar eylemleri gibi tehlikeli faaliyetlerin önüne geçmek için gelişmiş ülkelerde havalanı ve istasyon gibi alanlarda yararlanılmaktadır. Bu konuda bilgi sahibi olmanın ve ifadeleri seçebilmenin farkındalık yaratmak bir yana öz hayatı, kişisel duyguları ve mahremiyeti etkileyeceği ise tartışma konusu. Bilimin aydınlattığı yoldan ilerleyip eldeki sorunlara çözüm bulmak için bilgiyi doğru kullanmanın toplumları refah seviyesine yükselteceğini göz önünde bulundurmakta fayda var.

Pelin DANIŞMANT