Çalma Davranışı Nedir?
Bireyin kendine ait olmayan bir nesneyi, o nesne sahibinin izni olmaksızın alıp sahip olması davranışına çalma denir. Çalma davranışının her ne kadar yetişkinlere ait bir davranış bozukluğu olarak düşünülse de bu davranış çocuklarda da görülmektedir. Çocuğun yaşı küçük olduğu için çocuğun çevresindekiler tarafından çoğu zaman masum bir davranış olarak nitelendirilse de önlemi alınmadığında istenmeyen ve tehlikeli bir davranış bozukluğu haline gelmesi kaçınılmazdır. Bu davranış bozukluğu birçok ebeveynin telaşlanmasına ve paniğe neden olmaktadır.
Çocuklarda Çalma Davranışı: Çocuklar Neden Çalarlar?
2-3 yaşından itibaren çevresinin farkında olan çocuk izinsiz bir şeyi alabilmek için izin istemesi gerektiğini bilse de izin istemeden bunu sergilemeye devam edebilir hatta aldığı nesneleri kullanabilir. Çalma davranışının en sık ilkokul döneminde görülmektedir. Bu davranışın önlenememesi durumunda çocuk davranışı ilerleyen yaşlarında da sergileyebilir. Çocuk ilkokul döneminde kendisinde bulunmayan ve ilgisini çeken nesnelere sahip olmak isteyip çalma eğiliminde bulunabilir. Burada önemli olan husus ise bu davranışın tekrarının gelmemesidir.
Ebeveynlerin çok disiplinli ve kuralcı olması çocukta çalma davranışının oluşmasına neden olabilir. Ebeveynlerinden beklediği alaka ve sevgiyi göremeyen çocuk bu ihtiyacını gidermek adına dikkat çekmek için de çalma davranışı sergileyebilir. Ayrıca çocuğun kardeşini veya arkadaşlarını kıskanması, mülkiyet duygusunun henüz gelişmemiş olması, arkadaş grubuna kendini ispat etmek istemesi, yaşadığı travmatik bir olay ya da kendine rol model aldığı bireyin bu davranışı sergilemesi çocuğu çalma davranışına iten faktörlerden diğerleridir.
Ebeveynler Çalma Davranışı Karşısında Neler Yapmalıdır?
Çocukları çalma davranışında bulunan anne babalar ilk önce çocuğun yaşını göz önünde bulundurmalıdır. 2 yaş ve civarındaki çocuklarda sahip olma kavramı gelişmemiştir bundan dolayı çocuğun çevresindeki tüm nesneler ona aittir.3-4 yaş civarındaki çocuklar bir nesneyi almadan önce sahibinden izin istemesi gerektiğini bildiği halde izin almadan herhangi bir nesneyi alabilir. Anne babalar 5 yaşına kadar olan çocuklarda davranış sergilenmesi durumunda paniğe kapılmamalıdır çünkü çocuklar bu yaşa kadar ben merkezci bakış açısına sahiptir ve çocuğun çevresindeki nesneleri kendisinin olarak görüp istemesi normaldir. 5-6 yaş ve sonrasında devam eden çalma davranışı dikkatle takip edilmelidir. Çocuğa karşı ilk olarak sakin olunmalı ve sert tepkilerden kaçınılmalıdır. Çocukla inatlaşmadan konuşup çaldığı nesneyi geri vermesini sağladıktan sonraki en önemli nokta ise çocuğun ihtiyaçlarının giderilmesi ve ona doğru bir model olmak olacaktır. Başkalarının karşısında çalma davranışı nedeniyle çocuk utandırılmamalı, çocuğun bu davranışı uzmanlar haricinde kimseyle paylaşılmamalıdır. Ebeveyn tarafından çocuğun gösterdiği davranış sonucu utanılmaması ve çocuğa karşı onun ihtiyacı olan alaka ve sevginin gösterilmesi de son derece önemlidir.
Ebeveynler çocuğun kendi eşyalarının, oyuncaklarının olmasını sağlayarak çocukların mülkiyet kavramını öğrenmelerini sağlamalıdır. Bu kavramın pekiştirilebilmesi için “bu senin”, “bu benim”, “bu annenin”, “bu ablanın”, “bu ağabeyinin” gibi cümleler kurulabilir. Çocuğa ait olan nesnelere saygı gösterilmesi ve ona ait olduğunun hissettirilmesi çocuğun da başkalarına ait olan eşyalara saygı göstermesini sağlayacaktır.
Çocuğa düzenli harçlık verilmesi ve maddi ihtiyaçlarının karşılanması da çocuktaki çalma davranışını engelleyecektir. Maddi ihtiyaçların karşılanması her şeyin en iyisinin alınması şeklinde algılanmamalıdır. Çocuğun beğenebileceği ve ihtiyacını karşılayabilecek ürünler tercih edilmelidir.
Son olarak çalma davranışının önlenmesinde anne babaların çocuklarına karşı ilgi, alaka ve sevgi ile yaklaşmaları, akranlarıyla kıyaslamamaları ya da aileye yeni bir bebek katıldığında büyük çocuğun ihmal edilmemesi de son derece önemlidir.
Yazar: Eslem Dede
Kaynak: https://www.guncelpsikoloji.net/cocuk-psikolojisi/cocugum-hirsizlik-yapiyor-h6471.html
Güncel Psikoloji
