Iurchie (Rukiye) Amet*
Özet
Son yıllarda dünya çapında yaşanan şiddet dolu olaylar mültecilerin büyük akımıyla sonuçlanmıştır. Bu gerçeği göz önünde bulundurarak, mültecilerin durumu ve belirsizliği hâlihazırda uluslararası platform ve medya gündeminde çözülmesi gereken konuların başındadır. Mültecilerin topluma entegrasyonu sadece hükümetlerin çabalarına bağlı olmayan, aynı zamanda medya ve toplumları da doğrudan ilgilendirmektedir. Bunun gibi olaylarda, toplumları bilgilendirmek ve mevcut konularla ilgili bilinçlendirmek konusunda medya önemli bir role sahiptir. Bu kısa çalışmada, Romanya’da mültecilerin durumu ve ülke basınının onlara karşı sergilediği tavır gazete örneklerinden yola çıkarak değerlendirilmiştir.
Anahtar kelimeler: Romanya basını, mülteci, entegrasyon, toplum
Abstract
In recent years the violent ets around the world have resulted in a large flow of refugees. Considering this reality, the status and uncertainty of refugees is currently one of the main issues to be resolved on the international platform and the media agenda. The integration of refugees into society is not only dependent on the efforts of governments, at the same times, directly interests media and society. In such cases, the media plays an important role in informing communities and raising awareness of current issues. In this brief study, the situation of the refugees in Romania and the attitude of the country’s press against them were evaluated from the newspaper examples.
Key Words: The press of Romania, refugees, integration, society .
Abstract
Ultimii ani au fost marcați de evenimente mondiale grave care au dus ca rezultat la o creștere considerabilă a numărului refugiaților. Astfel, subiectul în cauză a ajuns în agenda platformelor internaționale și a mass-mediei. Integrarea refugiaților în societate depinde nu doar de autorități ci și de mass-media și societatea în sine. În acest sens, presa are un rol deosebit de important în informarea societății și atragerea atenției publice asupra subiectului refugiaților. În cadrul acestei lucrări este prezentată situația refugiaților din România și reprezentarea acestora în presa românească.
Cuvinte-cheie: Presa românească, refugiat, integrare, societate
Giriş
Mültecilerin ülkelerinde maruz kaldıkları; zülüm, çatışma, şiddet, insan hakları ihlali ve benzeri gibi zor koşullar sonucu olarak 2014 yılının verilerine göre, 59.5 milyon kişi dünya genelinde zorla göçe mecbur bırakılmıştır. Bu istatistik bize geçen yıl ile mukayese ettiğimizde 8.3 milyon bir artışın söz konusu olduğunu gösteriyor. 2014 yılında işkence, çatışma ve insan hakları ihlali ortamından kaçan ortalama her gün 42.500 kişinin zorla evlerini terk edip ya kendi ülke sınırları içinde ya da diğer ülkelerde korunma talebinde bulunmuştur. 2014 yılı itibarıyla, Türkiye 1.59 milyon mülteci sayısıyla dünyanın en büyük mülteci barındıran ülkesi oldu. Aynı yılda Türkiye’yi 1.51 milyonla Pakistan, 1.15 milyonla Lübnan, 982.000 ile Iran İslam Cumhuriyeti, 659.000 ile Etiyopya ve 654.100 ile Ürdün izlemiştir. Bu şekilde dünya çapındaki tüm mültecilerin yarıdan fazlası (%53) sadece bu üç ülkeden gelmiştir: Suriye (3.38 milyon), Afganistan (2.59 milyon) ve Somali (1.11 milyon) (UNHCR, 2014: 2). Belirtmek gerekir ki, 1.84 milyon mülteci kitlesiyle Türkiye, 2015 yılının ortalarının rakamına göre dünyada en çok mülteciye ev sahipliği yapan ülke olmuştur (UNHCR mid-year, 2015: 7).
Mülteci sayısının artışıyla beraber, dünya çapında bir farkındalığın gerekli olduğunu ve tarafların acil eylem planlarıyla onları sınır dışı etmek yerine tüm ihtiyaçlarını karşılamak ve yeni toplumlarında entegrasyonu sağlamak durumundadırlar.
Sığınmacı Kavramı
Mülteci meselesi-statüsü ve tanımı 20. yüzyılına ait bir konudur. Özellikle 2. Dünya Savaşından sonra bu konunun boyutu dünya meselesi haline gelmiştir.
Mülteci (refugee), 1951 Cenevre Sözleşmesi’ne göre, “kendi ülkesi dışında bulunan ırkı, dini, tabiiyeti, belli bir toplumsal gruba mensubiyeti veya siyasi görüşü sebebiyle zulüm görmekten haklı nedenlerle korku duyan ve ülkesinin korumasından yararlanamayan ya da yararlanmak istemeyen veya zulüm korkusu nedeniyle oraya dönmek istemeyen kişi olarak tanımlanmaktadır”. Kullanımda karıştırılan sığınmacı (asylum-seeker) kavramı ise, “sığınma arayan, mülteci olarak kabul edilmek üzere başvuru yapmış ancak başvurusu henüz sonuçlanmamış, cevap bekleyen kişileri tanımlamaktadır” (Polat Kara; Recep Korkut, 2010: 154).
Romanya’da Sığınmacılar
1991 yılında Romanya devleti mülteci statüsüyle ilgili uluslararası normlara uyum çerçevesinde “Mülteci Statüsü Cenevre Sözleşmesi”ni imzalamış. Buna ek olarak, protokol halinde 1967 yılında New York sözleşmesini daha önce imzalamıştır (http://journalism…).
Romanya genellikle mültecilerin ana güzergâhı olmadığı mültecilerin tercihi Batı Avrupa’dan yana kullanırlar. 2007 yılında, Romanya Avrupa Birliği’nin resmen üyesi oldu. Bu çerçevede Romanya Avrupa Birliği üye devletleri arasında, 1990 yılında mültecilerin oluşturduğu en düşük yüzde (%6) seviyesindeyken 2015 yılında gelindiğinde (%9) rakamına yükselmiştir. Bu rakam, üye devletler arasında en düşük rakam olarak kabul edilir. Bu düşük sayının nedeni ise, Romanya’da sığınmacı talebinin az olmasından kaynaklanmaktadır: 31 Aralık 1991’den 2013 yılına kadar ülkeye yaklaşık 25100 sığınmacı talebi kaydedilmiş, bunlardan yalnızca 5200 talep kabul edilmiştir. 2014 yılında Romanya’ya 1505 sığınmacı talebi oldu (buna ek olarak 114 giriş talebi yeni bir prosedürle), bu sayının 713 mülteci statüsüne veya başka bir format çerçevesinde koruma altına alınmıştır. Hatırlatmakta yarar var, sığınmacı talebinde bulunan ülkelerin başında: Suriye, Afganistan ve Irak gelmektedir (http://www.realitatea…).
Aynı zamanda Romanya, Macaristan’ın komşusu olarak göçmenleri durdurmak amacıyla inşa ettikleri duvar kararını eleştirmiş. Romen makamları, Macarların bu eyleminin gayri-Avrupai olarak ilan etmiştir (Mihai Sebe, 2015: 19). Romanya’ya gelen mülteci sayısının artmasıyla beraber hükümet 16 Eylül 2015 tarihinde 2015-2018 Ulusal Göç Stratejisi’ni kabul etmiştir. Bu stratejinin amacı esnek bir kabul sisteminin göçmenler için oluşturulmasıdır. Aynı zamanda bu politikada göç potansiyeli olan ülkelerin ulusal güvenliği tehdit boyutu özel olarak göz önünde bulundurulmuştur (Mihai Sebe, 2015: 14). Bunun yanında, “Mültecilerin Entegrasyonu için Ulusal Koalisyon” kuruldu, bu koalisyonun amacı devlet yetkilileri ile sivil toplum kuruluşlarını bir çatı altına getirip mülteci konusunda sorumlulukların oluşturulması olarak düşünülmüştür. Misyonu gereği bu kurum “Alanda Yasal ve Kurumsal Çerçeveyi Geliştirmek” amacıyla koalisyonun belirlemiş olduğu plan doğrultusunda aylık toplantılar yapmaktadır (Mihai Sebe, 2015: 17).
Yakın Doğu mülteci krizi ile ilgili Romen kamuoyu mültecilere pek olumlu bakmadığını, Eylül 2015 yılında yapılan bir araştırmaya göre, % 35.5 Romen halkının ülkelerinde göçmenlerin barınma konusunda pozitif görüş belirtirken, % 56.2 gibi büyük çoğunluk Romanya hükümetinin göçmenleri ülkelerinde barınma konusunda negatif yanıt vermiştir. Skeptik kitlenin endişesi tarihi, kültürel ve özellikle ülkenin dini geçmişi gibi unsurları göstermiştir (Journal of Social Economy, 2015: 68). 2016 yılında Avrupa Birliği tarafından Romanya’ya zorunlu kota konulmuş. Bu çerçevede 2362 mültecinin gelmesi beklenmektedir (http://stirileprotv.ro…).
Yöntem: Araştırma sorusu: “Mültecilerin son durumu nedir?”
Romanya basınının iki gazete örneklerinden yola çıkarak incelenmiş olan bu araştırmada, mültecilerle bağlantılı çok sayıda konuyu kapsayan başlıklar yansıtılmıştır. Romanya’da 2016 yılında basında yayınlanan mülteci haber kaynaklarına dayanarak yapılmıştr. Avrupanın bir kısmın basınında “Mültecilerin son durumu nedir?” araştırma sorusuyla ilgili yayımlanan konuları sırayla analiz etmek amacıyla orta genişlikte yapılan gerçek araştırma literatür taraması bilgiler ışığında grafiklerden faydalanayarak, yorum ve analiz edilerek “The Mixed Methods research” yöntemiyle hazırlanmıştır.
Method: The research question: This case, based on two newspaper examples from the Romanian press and reflected the topics considering of refugee issues. It was made in Romania in 2016 on the basis of refugee news sources in the press. We took issues published in some European press about the research question “What is the latest status of refugees?”.On the other hand, we collected, published issues on the related real research analyze in order literature by graphs, interpretation was searched in medium width using by “The Mixed Methods research”.
Analiz ve Bulgular: Romanya’da mültecilerin durumunu analiz etmek maksadıyla araştırmada referans olarak ülkede faaliyet gösteren iki ulusal gazetenin yayınları örnek alınmıştır. Her iki gazete, “Adevarul” (Hakikat) ve “Romania Libera” (Özgür Romanya), yayınlarının hem basılı hem online versiyonlarıyla okuyucularına hizmet etmektedir. Ayrıca her iki yayın örgütü sosyal medya Facebook ortamında da aktiftir: “Romania Libera” (Özgür Romanya) 28.585 kullanıcısına ve “Adevarul” (Hakikat) 477.265 kullanıcısına hizmet sunmaktadır. Eklemek gerekirse, “Adevarul” (Hakikat) gazetesinin bir uzantısı olarak da Moldova Cumhuriyeti’nde “Adevarul Moldova” başlığıyla yayınlar yapmaktadır.
Burada birinci gözlem mülteci konulu gazete başlıkları yansıtılmıştır. Tablo 1: mülteci, göçmen ve göçmen krizi gibi anahtar kelimeler içeren Mart 2016 ayına özel haber başlıklar yansıtılmıştır. Görüldüğü gibi “Adevarul Romania” (Hakikat Romanya) gazetesi, “Romania Libera” (Özgür Romanya)ya göre mülteci başlıklı yayınına daha fazla yer vermiştir.
Analysys and Results: In order to analyze the situation of refugees in Romania, the research was taken as a reference by the publications of two national newspapers in the country. The both newspaper “Adevarul” and “Romania Libera” serves to readers by printed newspaper and online newspaper versions. Otherwise, the two media organizations are active in the social media Facebook environment: “Romania Libera” has 28.585 folowers, “Adevarul” has 477.265 folowers. In additonal , as an extension of the newspaper “Adevarul”, publishes under the title “Adevarul Moldova” in the Republic of Moldova.
The first observation here is reflected in the newspaper headlines on refugees. Table 1: Reflected headlines specific to March 2016, including keywords such as refugee, migrant and migrant crisis. As you see, the newspaper “Adevarul Romania” published more of publication entitled refugee than “Romania Libera” newspaper.
Tablo 1: Mart 2016 yılında mültecilerle ilgili yayınlanan haber bülteni sayısı.
Gazetede kullanılan anahtar kelime | “Sığınmacı” | “Göçmen” | “Mülteci krizi” |
“Adevarul” (Hakikat) | 127 | 113 | 60 |
“Romania Libera” (Özgür Romanya) | 50 | 35 | 50 |
Tablo 2. “Adevarul” (Hakikat) gazetesinin 21-27 Mart 2016 haber başlıkları verilmiştir.
“Mülteci krizi döneminde Avrupa Birliği’ne göç eden binlerce Kosovalıların arasında ülke başbakanının kardeşi de bulunmaktadır” (21 Mart 2016) |
“Avrupa Birliği’nin Yunanistan’dan gelen mülteci krizi hakkındaki yanıtı: Romanya mülteci projesinin uygulaması için iştirak edecektir” (21 Mart 2016) |
“Romanya’nın Vama Veche şehrinde düzenlenmiş protestolar mülteci kampı nedeniyle yapılmış, buna rağmen Romen yetkilileri bu merkezin sadece parmak izi kontrolü için kurulduğunu öne sürmüştür” (21 Mart 2016) |
“Mülteci krizi İsveç için kritik bir noktaya gelmiştir” (21 Mart 2016) |
“Afganistan’dan gelen bir mülteci doktor Romanya’nın Baia Mare ilçe hastanesinde istihdam edildi. Bana “Bin Ladin” ve “Terörist” diye bağıranlar oldu burada” (21 Mart 2016) |
“Mülteci krizi: Frontex örgütü Schengen’e dahil Avrupa Birliği üye devletlerden Yunanistan’a yardım etmek amacıyla 1500 polis memuru istedi” (22 Mart 2016) |
“Buradaki asıl plan Vama Veche yetkililerinin Müslüman mültecilere düzenleme: Biz onları doğrudan Romanya’nın Galati bölgesine gönderemeyiz” (22 Mart 2016) |
“Bir araba kazasından sonra mülteciler tarafından kurtarılan bir Neo Nazi Alman politikacı” (23 Mart 2016) |
“Brüksel patlamalarından sonra Polonya mültecileri almak istemiyor” (24 Mart 2016) |
“Uluslararası insani yardım kuruluşları mülteci kamplarından çekilmekle uyarıyor” (24 Mart 2016) |
“Romanya’nın Targoviste geçici belediye başkanı şehrinde mülteci istemiyor” (25 Mart 2016) |
“Katolikler için “Kutsal Perşembe” Paskalyasında, Papa bazı mültecilerin ayaklarını yıkadı” Video (25 Mart 2016) |
“Bulgaristan, Yunanistan sınırında tel engeli inşa edecek” (25 Mart 2016) |
“Avusturya AB vatandaşları için sınırlarda katı kontrol isteğinde bulundu” (25 Mart 2016) |
Tablo 3. “Romania Libera” gazetesinin (21-27 Mart 2016) haber başlıkları şu şekildedir.
“Suriye savaşından kaçan mülteci çocukların barınağı sanattır. PHOTO” (21 Mart 2016) |
“BM, Yunanistan’daki çadırlar mülteciler için zindan haline geldiğini iddia etti” (22 Mart 2016) |
“#sorryforbrussels mesajı patlamaların kurbanlarını anmak için Yunanistan’daki mülteci çocuklarından geldi. Photo” (22 Mart 2016) |
“Mültecileri nerede yerleştireceğiz, kimler geliyor Romanya’ya ve ne kadar onlara para harcayacağız. Photo” (23 Mart 2016) |
“Bombalı Brüksel saldırılarından sonra Polonya mülteci kabul etmez” (23 Mart 2016) |
“Yunanistan, Ege denizi üzerinden Avrupa’ya mülteci akımını durdurmak için anlaşma-dışı uygulamayı şikayet etti” (23 Mart 2016) |
“Papa farklı dinlerden gelen bazı mültecilerin ayaklarını yıkadı. Video+Photo” (26 Mart 2016) |
Düşünceler, Görüşler. (Remark)
- “Adevarul” (Hakikat) gazetesi “Romania Libera” (Özgür Romanya) ya göre mülteciler hakkında iki kat daha fazla haber yapmıştır” (Adevarul-14, Romania Libera-7).
- Mülteci başlıklı konular her iki gazetede güçlü bir şekilde “mülteci krizi” ibaresiyle donatılmıştır. Bazı haberlerde daha da önce ifade edildiği üzere başlığı şu şekilde yer almıştır, Örnek: “Mülteci krizi İsveç için kritik bir noktaya gelmiştir”.
- Gazeteler esasen Avrupa Birliği’nin sınırları içindeki mülteci haberleri yansıtmaktadır. Bu yüzden yerel medya yalnızca ulusal konulara odaklanmayıp aynı zamanda AB üye devletleri ilgilendiren konuları da paylaşmaktadır.
- “Adevarul” (Hakikat) gazetesinde mültecilerle ilgili haberler ağırlıklı olarak negatiftir, “Romania Libera” (Özgür Romanya) gazetesine baktığımızda ise olumlu ve olumsuz olmak üzere daha dengeli olduğunu görüyoruz.
- Genelde gazete haberleri siyaset ve mülteciler ile ilgili idari konular ve politikaları yansıtılmaktadır. Yukarıda bahsedilen gazetelerde sosyal konular daha az yer almaktadır.
Sonuç Ve Öneri
Romanya basınının iki gazete örneklerinden yola çıkarak incelenmiş olan bu yazıda, mültecilerle bağlantılı çok sayıda konuyu kapsayan başlıklar yansıtılmıştır. Yalnızca “Adevarul” (Hakikat) gazetesinde son bir ayda mültecileri konu alan haber sayısı 200 civarında. Yayımlanan haber başlıklarını analiz ederek şu sonuca varılmıştır: medyada yayımlanan haberler sıkı bir şekilde siyasetle bağlantılıdır. Bu şekilde maalesef hikayenin insani boyutu ihmal edilmiştir. Medyanın toplumları eğitmek amacıyla kullanılan bir araç olması gerekir, ve bu şekilde evrende olup biteni ve sosyal olayları yansıtmak için daha çok fırsat yaratmalıdır. Bu ise, mültecilerin duygu, düşünce ve fikirlerini ön plana çıkartmak anlama geliyor. Bu sayede göçmenlere daha fazla insani yaklaşılmalı ve dolaylı olarak Romanya’ya gelen göçmenlere daha fazla fırsat tanınmalıdır.
Bu araştırmadan çıkarılacak başka bir sonuç ise: medya tarafından mültecilerle ilgili olumsuz içerikli haberler yapılmakta “mülteciler Romen ve hatta Avrupa Birliği toplumunda sorun yaratıcı bir unsur olarak” gösterilmektedir. Böylelikle medya, toplumu eğitmek ve bilinçlendirmek yerine göçmenlerin dağılmasını ve taraflar arasında kışkırtıcı ve nefret duygularını aşılamaktadır. Bu durumda medya örgütlerinin daha dengeli haberleri yansıtması gerektiği öneri olarak sunulmaktadır. Örnek olarak, değişik perspektiften göçmenlerin faaliyetlerini, hobilerini ve kültürlerini yansıtmaktır.
Medyanın mülteci başlıklı konuların yansıtması toplumda entegrasyon bakımından son derece önemlidir. Medya, ön yargıları oluşturma açısından son derece güçlü bir araçtır. Hakeza bu önyargıları kırma bakımından da önemli güce sahiptir. Bu nedenle mültecilerle ilgili haber yayınları günümüz dünyasında hem önemli hem gereklidir.
Kaynakça
Kara, P., Korkut, R. (2010). Türkiye’de Göç, İltica Ve Mülteciler, Türk İdare Dergisi, Sayı: 467, 153-162.
Sebe, M. (2015). Romania’s Stance in the Issue of the Refugees Crisis. Preliminary Observations, Institute of European Democrats.
IED-Mihai-Sebe-Working-Paper-2016-update.pdf erişimi için tıklayın
Journal of Social Economy. (Kasım, 2015), Vol.5, Nr.2, Hamangiu Yayıncılığı.
United Nations High Commissioner for Refugees (UNHCR), Global Trends. Forced displacement in 2014, 2015. http://www.unhcr.org/statistics
United Nations High Commissioner for Refugees (UNHCR), Global Trends. Forced displacement in 2015 mid-year, 2015 http://www.unhcr.org/statistics
http://journalism.nyu.edu/publishing/archives/race_class/freedom_forum/loreta.htm
http://www.realitatea.net/ca-i-refugia-i-au-ajuns-in-romania-in-2015-i-din-ce-ari-provin_1780134.html#ixzz46xJ7M1Yi, 28 Ağustos 2015
http://stirileprotv.ro/stiri/criza-imigrantilor/primii-refugiati-din-cotele-obligatorii-vor-veni-ajunge-in-martie-in-romania-unde-vor-autoritatile-sa-i-cazeze.html, 18 Şubat 2016
www.adevarul.ro
www.romanialibera.net