Antropoloji Tarih

Anadolu’nun Genetik Yapısı: Cilalı Taş Devri’nden Oğuz Göçlerine

Anadolu nice göçlere şahitlik etmiş, nice medeniyetlere ev sahipliği yapmıştır. Farklı devirlere ve kültürlere ait DNA örneklerinin artmış olması Anadolu’nun genetik yapısındaki değişimi Cilalı Taş Devri’nden itibaren inceleyebilmemizi mümkün kılmaktadır. Zincirin bazı halkaları şimdilik eksik olsa da mevcut verilerle Anadolu’nun genetik yapısının binlerce yıldır değişmediği iddiasının doğruluğu sınanabilir.

Anatolia_Neolithic: Orta Anadolu’dan Cilalı Taş Devri örneği (Tep002, Tepecik-Çiftlik, MÖ 6680-6590).
Anatolia_Chalcolithic: Batı Anadolu’dan Bakır Devri örneği (I1584, Barcın, MÖ 3943-3708).
Anatolia_Bronze_Age:  Batı Anadolu’dan Tunç Devri örneği (I2683, Harmanören-Göndürle, MÖ 2500-1800).
Greek_Cappadocia: projemizin veri tabanındaki Kapadokya Rumlarının ortalaması.
Turk_Cappadocia: projemizin veri tabanındaki Kapadokya Türklerinin ortalaması.
Turk_Anatolia: projemizin veri tabanındaki bütün Anadolu Türklerinin ortalaması.

Avcı-toplayıcı ve çiftçi bileşenlerini içerdiği için puntDNAL K12 ile başlamayı uygun gördüm.

Cilalı Taş Devri → Bakır Devri: Cilalı Taş Devri bileşeni (Anatolia_NF) Bakır Devri’nde azalmış, Caucasus_HG bileşeni ise artmış, Bakır Devri’nde Caucasus_HG/Iran_N benzeri bir nüfus Anadolu’ya göç etmiş olmalı.

Bakır Devri → Tunç Devri: “Genetic origins of the Minoans and Mycenaeans” adlı makalede Tunç Devri örneği şu üç bileşenin karışımı olarak gösterilmiş: %62 Anatolia_N + %32 CHG + %6 Levant_N.

Eurogenes K13 ile devam edelim.

Greek_Cappadocia ortalamasının Doğu Roma İmparatorluğu dönemindeki Kapadokya Rumlarını temsil edebileceğini varsayarsak 11. yüzyılda başlayan ve yüzyıllar süren Türk (Oğuz) göçünün Anadolu’nun genetik yapısını önemli ölçüde değiştirdiğini söylemek mümkün.

Kapadokya Rumları ile Kapadokya Türkleri arasındaki farklar Anadolu’ya göç eden Türklerin genetik yapısı hakkında ipucu veriyor:

  • Anatolia_Neolithic mirası bileşenlerde (East Med ve West_Med gibi) keskin düşüşler olurken West_Asian bileşeninde kayda değer bir değişiklik olmaması bu bileşenin Selçuklu dönemindeki Oğuzların da başlıca bileşenlerinden biri olduğunun kanıtı niteliğinde.
  • Baltic bileşenindeki artış şaşırtıcı değil, günümüzde de Türkistan’daki Baltic bileşeni Batı Türkistan’dakinden fazla.
  • West_Asian bileşeninde kayda değer bir azalma olmaması ve South_Asian bileşenindeki belirgin artış Aral Gölü’nün güneyine odaklanmamız gerektiğini gösteriyor.

Tabloya Aral Gölü’nün güneyinden birkaç ortalama ekleyelim.

Turkmen_TM: Türkmenistan (Aşkabat) Türkmenlerinin ortalaması.
Turkmen_UZ: Özbekistan Türkmenlerinin ortalaması.
Uzbek_UZ: Özbekistan Özbeklerinin ortalaması.

4-Ancestors Oracle programı vasıtasıyla bazı ortalamaların yakınlık listelerine bakalım, bir ortalamanın sağındaki sayı (@ x) ne kadar küçükse o ortalama o kadar yakındır, @ x > 10 ise o ortalamanın yakın sayılamayacağını söyleyebiliriz.

Anatolia_Chalcolithic
Least-squares method.

Using 1 population approximation:
1 Anatolia_Chalcolithic @ 0
2 Anatolia_Bronze_Age @ 11,805973
3 Greek_Cappadocia @ 13,443617
4 South_Italian @ 14,011506
5 Cyprian @ 15,958764
6 Sephardic_Jewish @ 17,037429
7 Central_Greek @ 17,24864
8 Italian_Jewish @ 17,53137
9 East_Sicilian @ 17,655078
10 Italian_Abruzzo @ 19,476547
211 iterations.

Anatolia_Bronze_Age
Least-squares method.

Using 1 population approximation:
1 Anatolia_Bronze_Age @ 0,453767
2 Cyprian @ 7,171295
3 Greek_Cappadocia @ 10,516959
4 Anatolia_Chalcolithic @ 11,841659
5 Lebanese_Muslim @ 12,632653
6 Lebanese_Christian @ 14,350529
7 Samaritan @ 14,435627
8 Syrian @ 15,324154
9 Sephardic_Jewish @ 16,596795
10 Armenian_West @ 17,191345
211 iterations.

Greek_Cappadocia
Least-squares method.

Using 1 population approximation:
1 Greek_Cappadocia @ 0,245893
2 Armenian_West @ 10,245416
3 Anatolia_Bronze_Age @ 10,41903
4 Greek_Pontus @ 10,828287
5 Cyprian @ 11,707179
6 Assyrian @ 12,161285
7 Lebanese_Muslim @ 12,184882
8 Turk_Cappadocia @ 13,231142
9 Anatolia_Chalcolithic @ 13,441605
10 Turk_Anatolia @ 14,188997
211 iterations.

 

Anadolu ve Türkistan ölçekli PCA ile farkları daha net görebiliriz. Türk ortalamaları Rumlar ile Türkistanlılar arasında kümeleniyor. Türklerdeki Türkistan genetik mirası Turk_Cappadocia ve Turk_Anatolia’yı Greek_Cappadocia, Anatolia_Chalcolithic ve Anatolia_Bronze_Age’den uzaklaştırıyor.
 

 

Listeye Ermeni ve Kürt ortalamalarını da ekleyince PCA bu hale geliyor.

 

Anadolu ölçekli dendrogramda Greek_Cappadocia ortalaması Anatolia_BA (Tunç Devri örneği) ile kümeleniyor, Türk ortalamaları ise ayrı bir küme oluşturuyor.

Bütün bu veriler ışığında Anadolu’nun genetik yapısının Cilalı Taş Devri’nden Oğuz göçlerine kadar olan geniş zaman aralığında kademe kademe değiştiğini, son büyük değişimin ise Oğuz göçleriyle gerçekleştğini söyleyebiliriz.

 


KAYNAKLAR: 

The Demographic Development of the First Farmers in Anatolia

Genetic origins of the Minoans and Mycenaeans

www.familytreedna.com/groups/oghuz-turks