Balalık Tepe, Akhunlar ve Orta Avrasya’nın ilk binyıl Avrupa Normlarına uygun Terzilik Yöntemi
Lazar Al’baum’un 60 yıl önce ortaya çıkardığı tarihten itibaren, günümüzde güney Özbekistan olarak bilinen kuzey Tokaristan’da bulunan Balalık Tepe’de dört duvar boyunca uzanan geniş resmin detayları Türkistan resim sanatı araştırmalarına dahil edilmiştir. Önden bağlamalı kapaması ve yaka, kol ve etek olarak şekillendirilmiş üst üste binen ön parçalarıyla dış giyim olarak ayrı tutulmuş, katılımcıların olağanüstü desenlendirilmiş çok renkli kaftanlarının her zaman altı çizilmiştir.
Tarihi resmin araştırması 6. yy.’ın sonu ve 7. yy.’ın başı tarihlerini destekliyorken, yapının inşasının ikinci evresine ait duvar resminin kazılık tarihi en erken 5. yy. ‘ın sonu ile 6. yy.’ın başından, en geç 8. yy.’a kadar olan zaman dilimine uzanır.
Bununla birlikte, ziyafete katılanların Akhunlar ile doğrudan bağlantılı olmaları ve anavatanlarının Tokaristan olması bu tartışmanın en önemli gerçeğidir. Tek parçalı, ön yüz kumaş kullanılmış, üçgenimsi yakalı kaftanlara özel bir itina gösterilmiştir.
Bilim insanları bu desen detayının Akhun etnik kimliğinin bir nişanı yahut son görüşmelerde hemfikir olanlara göre ise Akhun giysisinin zamana uygun bir parçası olduğunu iddia etmektedir. Çok renkli kaftan ilk olarak 5.yy.’da yapılmış arkeolojik kayıtlarda ortaya çıkmıştır. Ayrıca hem metinsel hem de paralara ait kanıtlara göre bu yüzyıl Akhunlar’ın Tokaristan’a gelişlerini görmüştür.
Bununla birlikte duvar resimlerinde betimlendiği üzere Akhun etnik kimliği ile doğrudan ilintili olan kaftan ile, Kafkasya ve İran’dan Türkistan’a ve Bozkırlara uzanan bölgede dikkat çekecek ölçüde benzer giysiler olduğunun netleşmesi ile daha ilgi çekici hale geldi. Muazzam bir coğrafyaya ve zamana yayılmış bir halkı kapsayan giysinin varlığını ve sosyo-politik yapının değişime uğramasını nasıl açıklayabiliriz?
Bu bildiri kuzey Tokaristan’da bulunan Balalık Tepe ile ilgili yapılan tek parça çalışmaya odaklanmıştır. Orta Avrasya’nın ilk bin yılda terzilik yöntemi konulu tez çalışmamı size tanıtacağım ve özel bir mimari alanı içine alan bu resim sanatının kavranması konusunda böyle bir yöntemin nasıl etkilendiğini değerlendireceğim.
İlk olarak hem renkli kaftan hem de Balalık Tepe üzerine belirlenmiş eski bilgilerin asıl sonuçlarını sunacağım. Devamında, insanların rastladığı hatırlanabilen bu imgeleri kültürel şifrelemeyi yeniden kurmaya teşebbüs etmek amacıyla içinde resim bulunmuş mimari alanı da içeren resimle ilgili analizimi sunacağım.
Son olarak, Balalık Tepe’deki resmin bu terzilik yöntemini de nasıl içerdiğinden söz edeceğim.
Tarihe İzdüşüm ve Olay Yerinin Sunumu
Bu bildirinin araştırması Berlin’de bulunan Alman Arkeolojik Ensritüsü’nden P. von Rummel ve R. Payne tarafından düzenlenen bir konferansta elbisenin görüntüsü, dokuması ve Hunlarla ilgili sunumda bulunmak üzere bir davetin ertesinde başladı.
Konferansın “Orta Asya Yakın Doğu ve Avrupa’daki Hunlar: ( takriben 300- 600 ) Göçebe Yayılımcılığın Arkeolojisi ” adlı raporu hazırlayan kişiler tarafından düzenlenmiş cilt olarak çalışılmış olacak.
Bu çalışmanın içeriği benim aynı zamanda hem içki toplantılarında hem de resmi şölenlerdeki renkli kaftanların sosyal işlevini gözden geçiren tezimin 3.bölümünün bir parçasıdır.
Yorumla