Tarih

Ahmet Hamdi Akseki Kimdir?

Ahmet Hamdi Antalya’nın Akseki ilçesine bağlı Güzelsu (Sülles) nahiyesinde doğmuştur. Diyanet İşleri Başkanlığı’nın interneti sitesindeki biyografiye göre 1886 yılında, İslam Ansiklopedisi’ndeki maddeye göre de 1887 yılında doğduğu belirtilmiştir. O dönemde Anadolu’da doğan her bebek gibi Osmanlı vatandaşlığı kimliği ile büyüdü. Babası Güzelsu Camisinin imamıydı. Babasının adı Mahmut, annesinin adı Hatice’dir.

İlk eğitimini cami imamı olan babasından almaya başladı ve henüz 5-6 yaşlarındayken Kur’an okuyabiliyor, 7 yaşına geldiğinde cami’de mukabele okuyabiliyordu. Babasından aldığı eğitimden sonra yine Güzelsu’da bulunan Mecidiye Medresesi’nde eğitimine devam etti. Burada Abdurrahman Efendi’den Arapça dersleri almıştır. 14 yaşındayken İzmir-Ödemiş’te bulunan Karamanlı Süleyman Efendi Medresesi’nde Arapça, Farsça, akaid, fıkıh, tefsir, hadis dersleri aldı. Ödemişte öğrenciyken okul giderlerini karşılamak için pamuk tarlalarında çalışmıştır. 1905 yılında yükseköğretim görmek için İstanbul’a geldi. 1914 yılında Dersiam Bayındırlı Muhammed Şükrü Efendi’den icazet aldı. Bu esnada Mehmet Akif Ersoy’dan Arap edebiyatı dersleri almıştır. 1918 yılında Medresetü’l Mütehassisin’den başarıyla mezun oldu. Darülfünûn Ulûm-ı Aliyye-i Diniye bölümünde üç yıl okudu. Felsefe ve Kelam eğitimi aldı.

Heybeliada’daki Deniz Harp Okulu’nda Din ve Ahlak dersleri verdi. Burada verdiği dersler daha sonra Sebilürreşad Kütüphanesi tarafından 3 cilt olarak bastırıldı. Sebilürreşad dergisinde yazdığından dolayı İslamcılık fikir akımına yakın olduğunu tahmin edebiliriz. Yazıları “Beyrut” ve “Mısır” gazeteleri tarafından alıntılanmıştır. Farklı zamanlarda Aksaray Pertevniyal Vâlide Sultan, Dolmabahçe, Üsküdar Mihrimah Sultan ve Hırka-i Saʿâdet camileri kürsü şeyhliği görevlerini yürüttü.

Bulgaristan ve Romanya’da Sebilürreşad Dergisinin muhabirliği görevini sürdürdü. İslamcılık fikrini savunanlar Balkanlarda Müslüman nüfusun gayrimüslimler karşısında desteklenmesi gerektiğini ve böylece Balkanların elden çıkmasının önüne geçilebileceğini düşünüyorlardı. Balkan bozgunundan sonra yurda geri dönmüştür.

Hutbe ve vaazlarıyla Milli Mücadele’yi desteklemiştir. Ankara’ya geçip Milli Mücadele’ye katılmıştır. Elmalılı Hamdi Yazır ile birlikte “Hak dini Kur’an Dili tefsirinde” çalışmıştır. Fakat Türkçe dualarla namaz kılınmasına karşı çıkmış ve bunun için 1926 yılında “Namaz ve Kur’an” adlı eserini kaleme almıştır. 1924-1933 yılları arasında Darülfünun’da hadis ve hadis tarihi dersleri verdi.

1920 yılında kurulan Tarîkat-ı Salâhiyye Cemiyeti’nin üyesi olduğu ve bu cemiyetin faaliyetlerine katıldığı ithamıyla 1925’te Ankara İstiklâl Mahkemesi’nde yargılanmıştır. 1939-1947 yılları arasında ise Diyanet İşleri Başkan Vekilliği görevini üstlendi. 1947’den 1951 yılına kadar ise Diyanet İşleri Başkanı olarak görev yapmıştır. 9 Ocak 1951 tarihinde vefat edene kadar görevini yürütmüştür. Kendisi Türkiye’nin 3. Diyanet İşleri Başkanı olmuştur. Ankara Cebeci asri mezarlığına defnedilmiştir.

Ahmet Hamdi Akseki saltanat, meşrutiyet ve cumhuriyet dönemlerini görmüş, Arapçanın yanında Farsça ve İngilizce de bilen entelektüel bir kişilikti. İslam’ın içine giren hurafeler ve batıl inançlarla mücadele ederek gerçek İslam’ın öğrenilmesine, anlaşılmasına çalışmıştır. Milliyetçilik ve Batıcılığa karşı çıkmış, İslamcılığı savunmuştur. Diyanet İşleri Başkanlığı 2012 yılında yaptığı bir camiye Ahmet Hamdi Akseki adını vermiştir. Kaynaklarda yaklaşık 70 eser yazdığı belirtilmekle beraber başlıca eserleri aşağıdaki gibidir:

Ruh ve Bekā-yı Ruh

İslâm Dîni

Peygamberimizin Vecizeleri

Mezâhibin Telfîki ve İslâm’ın Bir Noktaya Cemʿi

Dinî Dersler

İslâm Dîni Fıtrîdir

İslâm Dîni Tabiî ve Umumî Bir Dindir

Ahlâk Dersleri

Yavrularımıza Din Dersleri

Köylüye Din Dersleri

Düşmana Karşı

Yeni Hutbelerim

Ve’l-asr Suresinin Tefsiri

Peygamberimiz Hz. Muhammed ve Müslümanlık

Askere Din Kitabı

Türkçe Hutbe


Kaynaklar

https://islamansiklopedisi.org.tr/akseki-ahmet-hamdi

 

https://www.diyanet.gov.tr/tr-TR/Person/PresidentDetail/27/ahmet-hamdi-akseki

 

https://www.aa.com.tr/tr/turkiye/diyanetten-ahmet-hamdi-akseki-anisina-eser-/1696151

İdris Kılıçaslan

Gazi Üniversitesi Tarih Öğretmenliği-Lisans
Gazi Sosyal Bilimler Enstitüsü Türkiye Cumhuriyeti Tarihi-Yüksek Lisans
Türk İnkılap Tarihi Enstitüsü Atatürk İlkeleri ve İnkılap Tarihi-Doktora

Yorumla

Yorum yazmak için buraya tıklayın...