Denizcilik DÜŞÜNCE Tarih TEKNOLOJİ

Muharebe Gemilerine Yeni Bir Soluk: Dretnotlar

Yazar: Beyza Şeyhoğlu (Anadolu Tarih)

20. yüzyılın başlarında İngiltere’nin öncüsü olduğu, denizcilik alanında çığır açan Dretnotlardan bahsettik. İyi okumalar dileriz!

İngiltere, uzun yıllar boyunca denizlerde teknolojik gelişmeleri belirleyen bir devlet olmuştur. Buna neden olan şey, hem sanayi inkılabına dayalı hem de jeopolitik konumunun bir ada devleti olmasından kaynaklıdır. 20. yüzyıla gelindiğinde denizlerde çığır açıcı bir gelişme yaşandı ve neredeyse 18.000 ton ağırlığında, 526 fit uzunluğunda ve içinde 800 mürettebat taşıyabilecek olan bir savaş gemisi olan HMS Dretnot inşa edildi.[1] Bu inşa ile beraber, 1890’lar ile 1906 senesi arasında inşa edilen muharebe gemileri için “pre-dreadnought” yani ön-dretnot kavramı kullanılmıştır.[2]

DRETNOTLAR

Dretnot, daha sonra HMS Drednot tarzında inşa edilmiş gemiler için bir sınıf niteliğinde isim olarak kullanılmaya başlandı. Bu sınıf, muharebe gemilerine ait olup dönemin en önemli silahları olan torpido ve deniz mayınından en az hasarla etkilenecek bir biçimde demir zırhlarla kaplanarak inşa edilmişti.[3] Dretnot’un fikir öncüsü olan Amiral Fisher, Amiral Nelson’dan sonra İngiliz donanmasının başında bulunan en önemli isim sayılıyordu. Ayrıca Fisher, inşa ettirdiği bu geminin başarılara imza atacağından ve yeni bir dönemin başlangıcı olacağından da oldukça emindi.[4]

HMS DRETNOT

 

Dretnot sınıfı, seri ateşli toplarla donatılmış olup 18 deniz mili süratine yani neredeyse 33 km hıza tekabül ediyordu. Türbin sistemi kullanılan bu gemi sınıfı, önceki inşa edilmiş muharebe gemilerine oranla daha süratliydi.[5] İngiltere, yaklaşık olarak 11 senede 37 adet, ön-dretnot tarzı inşa edilmiş gemiyi donanmasına kattıktan sonra, 1906 senesinde ilk Dretnot’unu on iki ay kadar kısa bir zaman diliminde inşa etmiştir.[6] HMS Dretnot, I. Dünya Savaşı’nda da etkin bir biçimde kullanılmış, 18 Mart 1915’te Alman gemisi SM U-29’a çarparak gemiyi batırmıştır. Böylece ilk ve son başarısını elde etmiştir. 1919 senesinde, tamire giderek Jutland Savaşı’nda bulunamamış ve daha sonrasında parçaları sökülüp satılarak 1923 senesinde tarihin tozlu sayfalarına gömülmüştür.[7]

Dretnotlar, “çağdaş muharebe gemisi” olarak bu dönemde ortaya çıkmış, devletler arası rekabete yeni bir soluk getirmiştir. Bu duruma neden olan şey, hem yeni teknoloji ile üretilmiş olması hem de yukarıda belirttiğimiz özelliklerden dolayı savaşlarda etkin bir biçimde kullanılmak istenildiği için Almanya, Fransa, Rusya gibi ülkeler bu savaş gemisi sınıfını donanmalarına katmak için çaba göstermişlerdir.[8]


[1] https://www.britannica.com/topic/Dreadnought-British-battleship erişim tarihi: 14.02.2021.

[2] Evren Mercan. “Yüksek Dalgaların Efsanesi: Dretnot”, c4 Defence Dergisi, S. 14, 2014, s. 92.

[3] İskender Tunaboylu. “Tarihin Son Dretnotu: Yavuz (Goben), Turkish Studies, C.10, Kış 2015, s. 775.

[4] Mercan, a.g.e., s. 92; Evren Mercan, “Dretnotların Düellosu: Jutland Muharebesi” c4 Defence Dergisi, S. 17, 2014, s. 80.

[5] https://www.battleships-cruisers.co.uk/dreadnought.htm erişim tarihi: 14.02.2021.

[6] Daniel Panzac. Osmanlı Donanması (1572-1923), çev: Ahmet Maden, Sertaç Canpolat, Türkiye İş Bankası Kültür Yayınları, İstanbul 2018, s. 412.

[7] https://www.battleships-cruisers.co.uk/dreadnought.htm son erişim: 14.02.2021.

[8] Evren Mercan. “Yüksek Dalgaların Efsanesi: Dretnot”, s. 92.