Doğu Türkistan’ın Kaşkar İli içerisinde yer alan Taşkurgan, bir “Tacik” muhtariyeti’dir. Batısında Tacikistan ve Afganistan, kuzeyinde Akto İlçesi, doğusunda Yarkent İlçesi ve Kağılık İlçesi, güney ve güneybatısında Pakistan tarafından kontrol edilen Keşmir ile sınır komşusudur. Günümüzde nüfus yoğunluğunu Türkler oluşturmasına rağmen, bölge Tacikler üzerinden Çin eliyle yönetilmektedir.
Taşkurgan, İpek Yolu üzerinde bir durak noktası olarak uzun bir tarihi geçmişe sahiptir. Ünlü Budist keşiş Xuanzang, 649 (Li 1997) civarında Badahşan’dan Hoten’e seyahat ederken şehri ziyaret ederek, bölge hakkında ayrıntılı bilgiler vermiştir.
Geçtiğimiz yüzyılın başlarında Macar asıllı İngiliz Arkeolog Sir Aurel Stein (Stein 1921) Doğu Türkistan bölgesine 1900–1901, 1906–1908, 1913–1916 ve 1930 tarihleri arasında 4 büyük arkeolojik kazı seferi düzenlemiştir. Bu kazı seferleri sırasında Stein’in en büyük keşfi, 1907’de Kansu yakınlarındaki “Bin Buda Mağaraları” olarak da bilinen Mogao Mağaraları’ndaki dünyanın en eski basılı metni olan Elmas Sutra’nın M.S. 868’e dayanan basılı bir kopyasıdır. 40.000 diğer parşömen ile birlikte (hepsi yavaş yavaş güven kazanarak ve Taocu bakıcıya rüşvet vererek kaldırıldı) 24 kasa el yazması ve 4 kasa resim ve kalıntı ile birlikte Asya’dan döndü. Taşkurgan antik şehri, 20. Yüzyılın başlarında Stein tarafından ilk olarak kazı çalışmaları yapıldı.
Bölge Arkeoloji Enstitüsü’nden bir ekip 2012 yılında kentte yeni bir araştırma projesine başladı.
Kalıntılar arasında surlarla çevrili şehir, şehir kapısı, halka açık mezarlık ve yerleşim alanları vb. yer almaktadır. Kale, yaklaşık beş yıldır ilçe turizm merkezi olarak geliştirilmeye çalışılmaktadır. Bununla birlikte, antik şehir yerel sakinler tarafından hala tahrip edilmektedir.
Taşkurgan Kalesi, Sir Aurel Stein tarafından 1909 yılında çekilen fotoğraf Binbaşı Henri De Bouillane de Lacoste tarafından “Afganistan ve Çevresi” adlı kitabında (J. G. Anderson tarafından çevrilmiştir) yayınlanmıştır.
Kaynakça
Khan, Asghar. 2009. “Tashkurgan: The Stone Fortress.” Pamir Times August. https://pamirtimes.net/2009/08/20/tashkurghan-xinjaing-china/.
Li, Huixing. 1997. “石头城堡’ 之最 The Top of the Stone City.” 地球 The Earth 4:22.
Stein, Aurel. 1921. Serindia: Detailed Report of Explorations in Central Asia and Westernmost China Carried out and Described under the Orders of H.M. Indian Government. Vol. 3. Oxford: Oxford University Press.
Xinjiang Cultural Relics Bureau. 2011. 喀什地区第三次全国文物普查成果集 The Third National Survey on Intangible Culture Heritage in Kashgar.
Zhao, Dengwen. 2014. “The Stone City.” Xinjiang Humanities Geography (Mandarin) 新疆人文地（汉）3: 58–61.
Yorumla