Tarih

Eski Çin’de Büyük Hun Ayaklanması

Eser Adı: Büyük Göç Çizen: Zhang Guoqiang

Eski Çin’de Beş Yabancı Kavim Ayaklanması Hakkında

Başlıkta sözü geçen yabancı kavimler Xiongnu (Hun), Xianbei (Siyenpi), Jie, Qiang ve Di’lerden oluşmaktadır. Bu kavimlere Eski Çin’de “yabancı” anlamına gelen Hu denilirdi. (Çin’deki yabancı kavimler hakkında bilgi almak için tavsiyemiz: Çin Klasik Metinlerinde Yabancılar: Yi, Di, Rong ve Hu Terimleri – Gürhan Kırilen, 2012). Çin’in Doğu Han Hanedanlığı (M.S. 25-220) döneminde Çin’in doğal sınırlarının batısı ve kuzeyinde bulunan halklar sürekli göç halindeydiler. Bu göç durumu; Han Hanedanlığı’nın belirlediği askerî stratejileriden etkilenmeleri ve ülkenin ihtiyacı olan iş gücü ve askeri gücü toparlanması için ülkenin tebaasına girmeleri sonucunda ortaya çıkmıştır. 

Hu’ların Güneye Göçleri ve Sonuçları

Han Hanedanlığı’nın son dönemlerinde Hu olarak adlandırılan kuzeyli yabancı kavimlerin güneye göç etmelerinin sebepleri arasında Han yönetiminin desteği ile Han tebaasına girmesinden çok iklim değişikleri vardı. Çin Seddi’nin dışında kalan bölgenin kuru ikliminden dolayı yalnızca hayvancılık yapılabiliyordu. Çin Seddi’nin güney kısmındaki topraklar tarıma elverişliydi. Han Hanedanlığı’nın son dönemi ile Wei-Jin Hanedanlıkları döneminin başlarında bölgedeki iklim değişikleri sonucunda küçük çaplı buz devri ortaya çıkmasıyla buradaki yerleşik Çinli halkın yanısıra yörük halklarının da güneye doğru hareket etmesi söz konusu olmuştur.

Batı Jin Hanedanlığı döneminde Çin’in kuzey, doğu ve batı kısımları ve özellikle Bingzhou ve Guanzhong bölgelerinde Çinlilerin etkisi altında kalan azınlıkların yerleşik hayata geçmeleri ile birlikte aralarında bağ oluşmaya başladı. Birlikte yaşam sürmeye başlaması bu bağın dışında kültürel çatışmaların belirmesi ve karşılıklı köle alış-verişlerinin ortaya çıkmasına neden oldu.

Jin’in büyük imparatoru Sima Yan’in yönetimi döneminde M.S. 220 yılında Güvenlik’ten sorumlu bakan Guo Qin’in Çinlilerin anlaşamadığı Hu’ları şehirden çıkarma önerisi imparator tarafından reddedilip, üstüne daha fazla Hu göçü almaya başlaması ile Hu’lar ile Çinliler’in anlaşmazlıkları daha da büyüdü. Üstelik bu Hu’lar orduda da yer edinerek Jin ordusunun bir gücünü oluşturdular. Sekiz Beylik Savaşları patlak verdiğinde kimi beylikler ülkelerinde bulunan Siyen-pileri kimileri ise Hunları orduda tutarak savaştılar. Bu savaşlarda iyi askerler olan Hu’ların varlığı savaşın gidişatında önemli bir rol oynadı.

Sekiz Beylik Savaşları’nın Durumu

Yukarıdaki olayların dışında, Batı Jin hanedanlığının son dönemlerinin bir 10 yıl aralığında (M.S. 282-292) Guanzhong bölgesinde bir kıtlık baş vermesinin üstüne veba salgını ile, bir çok insan açlıktan ölmüş ve bir çoğu da bölgeden ayrılmıştı. Bu olayların akabinde Le-te ve Le-xiong’un liderliğinde başlatılan ayaklanmalarda Jin Hanedanlığı’nın başında bulunan Sima hanedanının rejimi neredeyse çökmüştü. Bu ayaklanmaların yanında merkezde elinde güç bulunduran kişilerin de karşılıklı bir dizi savaşların ve katliamların başlamasıyla 16 yıl kadar sürecek Sekiz Beylik Savaşları’nda bir çok şehirde yapılan katliamlarla 100 bin insanın hayatının kaybı ile sonuçlanmıştı.

Sekiz Beylik Savaşları’ndaki tarafları gösteren harita. (Görseli büyütmek için tıklayınız.)

Hunlar Artık Yönetimdeler

Sekiz Beylik Savaşları sonrasında Jin Hanedanlığı’nın yönetim gücünü kaybetmesiyle Henan’ın kuzeyinde Modun Şanyü’nün (Metehan) torunlarından biri olan Liu Yan tarafından Han Zhao Hanedanlığı (304-329) kurulmuştur. Artık bu kuruluş ile birlikte yüz yıllık süreç alacak Beş Hu On Altı Beylik (303-439) dönemine girilmiştir. 

Bilimdili’nde Hunlar’ın Ataları hakkındaki yazımızı okumak için TIKLAYINIZ.

On Altı Beylik Kronolojisi ve Kurucu Halklar (Görseli büyütmek için tıklayınız.)