Tarihçi – Coğrafyacı – Matematikçi – Devlet Adamı-Nakkaş – Hattat: Matrakçı Nasuh
Tam adı Nasuh b. Karagöz b. Abdullah el-Bosnavî’dir. Hayatına ilişkin bilgi yok denecek kadar azdır. Kesin olmamakla birlikte 1480 yılında doğduğu sanılmaktadır. Cemâl el-Küttâb ve Kemâl el-Hüssâb adlı ilk eserini el-Bosnavî künyesi ile yazdığından Bosna’lı olduğu tahmin edilmektedir. Kendisinin bulduğu matrak oyunu sebebiyle “Matrakçı”, bazı kaynaklarda ise “Silâhşor” unvanıyla anılır. Muhtemelen dedesi veya babası devşirme olan Nasuh küçük yaşta saraya alınmış ve II. Bayezid zamanında Enderun’da eğitim görmüştür. Bu esnada saray hocası Sâî’nin talebesi olmuştur.
1534 yılında Kanûnî Sultan Süleyman’ın çıktığı ilk İran seferine katılan Matrakçı Nasuh, İstanbul’dan Tebriz’e, oradan Bağdat’a ve Bağdat’tan yine Tebriz üzerinden İstanbul’a kadar konup göçülen menzillerin minyatürlerini hazırlamıştır. Hayatının daha sonraki yılları hakkında da yine pek fazla bilgi bulunmayan Matrakçı Nasuh çok yönlü bir bilim adamıdır. Matematik, tarih, coğrafya ve savaş sanatları alanlarında yazılmış önemli eserleri bulunmaktadır.
- Daha çok kendi icade olan “matrak” oyunundaki yetenekleriyle bilinen Matrakçı Nasuh aynı zamanda iyi bir matematikçi, haritacı ve minyatür ustasıdır.
Eğitimini saray okulu olan Enderun’da alan Matrakçı Nasuh ilk eserlerini matematik alanında vermiş, bunları savaş sanatları, minyatür, tarih ve bir ölçüde haritacılığa ilişkin eserleri izlemiştir.
- Çizdiği yerleşim yeri minyatürleri, o dönem şehirleri hakkında çok değerli bilgiler sunmaktadır.
1537 yılında kaleme aldığı “Beyân-ı Menâzil-i Sefer-i Irakeyn-i Sultan Süleyman Han” adlı eseri, Kanunî’nin ilk İran seferinde geçilen bütün konak ve menzilleri, isim ve resimleriyle veren çok değerli bir çalışmadır. Bu eserdeki minyatürler, ilgili yerleşim yerlerinin 16. yy’daki topoğrafyası, mimarisi ve bölgenin şehircilik tarihi hakkında eşsiz bilgiler sunmaktadır. Yetenekli bir hattat olan Nasuh’un, bir elyazısı tarzı olan divanî yazının devlet dairelerinde kullanılmasının mûcidi olduğu da çeşitli kaynaklarda belirtilmektedir.
Kaynak: Anadolu Üniversitesi Türk Dünyası Uygulama ve Araştırma Merkezi müzesi tanıtım broşüründen alınmıştır.
Yorumla