Aslen Karamanlı olan Musa Kâzım Karabekir, 1882 senesinde İstanbul’da dünyaya gelmiştir. İlköğrenimini babasının mesleğinden ötürü Van, Harput ve Mekke’de tamamlamıştır. Buna müteakip Fatih Askeri Rüştiyesi, Kuleli Askeri İdadisi ve Harp Okullarını bitirmiştir. 1902’de Harbiye’den birincilikle ayrılmış ve ardından Erkân-ı Harbiye Mektebi’nden 1905 senesinde mezun olmuştur. Nitekim Kurmay Yüzbaşı olarak Manastır’da göreve başlayan Kâzım Efendi bölge Kurmay Başkanlığı görevini de üstlenmiştir. Rum ve Bulgar çetelerine karşı mücadelelerde bulunmuştur.
Enver Bey ile birlikte İttihat ve Terakki Cemiyeti’nin Manastır ve İstanbul şubelerinin açılışında etkin bir isim olmuştur. 31 Mart Olayı’nda Harekât Ordusu Kurmay Başkanı olarak isyanın bastırılmasına önemli ölçüde katkı sağlayarak 1910’da Arnavutluk isyanının bastırılmasında da yer almıştır. 1912’de Binbaşılığa terfi etmiş ve ardından Balkan Savaşlarına katılmıştır. Erkân-ı Harbiye-i Umumiye II. Şube ve Harekât Dairesi Başkanlığı’na getirilmiştir ve 1915 yılında I. Kuvve-i Seferiyye komutanı olarak İran harekâtında görevlendirilmiştir. Nitekim Çanakkale ve Irak bölgelerinde hizmet vermiş, 1915’de VI. Ordu Kurmay Başkanlığına atanmıştır. 14 Aralık 1915’de Miralay, ardından XVIII. Kolordu Komutanı görevini almış, 1916’da ise Kafkas Cephesi II. Kolordu Komutanlığı’na atanmıştır. İngilizlerle Kûtül‘amâre’de yapılan savaşlara da katılmıştır. Ermenilerle mücadele için I. Kafkas Kolordusu kumandanlığına tayin edilmiş ve 1918’de Miriliva rütbesine yükseltilmiştir. Mondros Mütarekesinin imzalanması sonrasında İstanbul’a çağrılmıştır nitekim 1919 yılında kendi isteğiyle Erzurum’da 15. Kolordu Komutanlığına gelmiştir.
Önce Trabzon’da sonra Erzurum’da Müdâfaa-i Hukuk Cemiyeti üyeleriyle görüşerek bir kongre tertiplemelerini sağlamıştır. Neticede 23 Temmuz 1919’da çevre illerden gelen delegeler eşliğinde ve Mustafa Kemal Paşa ile birlikte Milli Mücadele’nin esasını teşkil eden kararlar alınmıştır. Millî Harekât planı dolayısıyla 1920’de Şark Cephesi Kumandanlığına getirilmiştir. İngilizler’in İstanbul’u işgali üzerine, Erzurum’da bulunan İngiliz askerini tutuklatmıştır. 28 eylülde taarruz emrini vererek şark harekâtını başlatmıştır ve başarıyla sonuçlanmasının neticesinde Kâzım Paşa, Şark Fatih’i olarak nitelendirilmiştir. Nitekim buradaki ordunun bir kısmı Batı cephesine yönlendirilmiştir. Doğu’da şiddetli Ermeni işkenceleri neticesinde yetim kalan yüzlerce çocuğa sahip çıkmış ve bu olay Paşa’ya, Yetimler Babası söyleminde bulunulmasını beraberinde getirmiştir.
1923’de Türkiye Büyük Millet Meclisi’nde II. dönem İstanbul milletvekili olarak seçilmiştir. Ardından Ankara’da Birinci Ordu müfettişliğine tayin edilmiş lakin hem milletvekilliği hem de askerlik görevinin bir arada yürütülemeyeceği belirtildiğinde müfettişlikten istifa etmiş ve milletvekilliğini seçmiştir (26 Ekim 1924).
Halk Fırkasından ayrılması neticesinde Milli Mücadele’de önemli rol oynamış otuzu aşkın isimle birlikte Terakkiperver Cumhuriyet Fırkası kurulmuş ve Kâzım Karabekir 27 Kasım 1924’de bu fırkaya başkan olarak seçilmiştir. Buna mukabil bu fırka 3 Haziran 1925’de kapatılmıştır. Zaman içerisinde emekli olan Kâzım Karabekir Paşa Erenköy’deki evinde inzivaya çekilmiştir. Nitekim İsmet İnönü’nün desteğiyle 31 Aralık 1938’de Cumhuriyet Halk Partisi’nden İstanbul milletvekilliğine seçilmiştir. Böylece siyasi hayata yeniden başlamıştır. 23 Temmuz 1946’da seçilmiş olduğu Meclis başkanlığı görevini vefat edinceye dek sürdürmüştür.
26 Ocak 1948’de Ankara’da hayata gözlerini yuman ve ölümüne dek başarılarıyla ün kazanmış olan şanlı Paşa, Kâzım Karabekir’in naaşı önce Hava Şehitleri Mezarlığı’na ardından Atatürk Orman Çiftliği’nde hazırlanan Devlet Mezarlığı’na nakledilmiştir (30 Ağustos 1988).
Yorumla