Eğitim Bilimleri TOPLUM

Eğitimde Alternatif Ölçme ve Değerlendirme

Eğitim, hayat boyu süren bir beceri kazandırma, yetiştirme ve bilgi edinme havuzudur. Bu havuz, çeşitli bilim dallarından hayat boyu öğrenme yaklaşımlarını da içine alan kültürel farklılıklarla birliktelik içinde olmalıdır. Okullarda her bir akademik döneme “eğitim ve öğretim yılı” denilmesinin sebebi de budur. Ders olarak önümüze gelen her bir bilim dalı hakkında bilgi sahibi olmak zaman içerisinde o bilgileri günlük hayatımıza uyarlamamıza da yardımcı olacaktır.

Okullarımızda öğrencilerin akademik dönemlerini belirlemeye yönelik çeşitli sınavlar yapılmaktadır. Süreç değil sonuç odaklı olmamızın bir getirisi olan bu sınav sistemi, öğrencinin gerçek başarısından ziyade önceden belirlenmiş konulara çalışıp çalışmadığını ölçmeye yöneliktir. Bu bağlamda ders saati üç veya üçten fazla olan dersler için dört ay (bir döneme eşit) içerisinde üç sınav, ders saati bir veya iki olan dersler için ise dört ay içerisinde en fazla iki sınav yapılması Milli Eğitim Bakanlığı tarafından uygun görülmüştür. Öğrencilere yapılan sınavların içeriği tamamen dersin öğretmenine bağlı olurken müfredat dışına çıkılmadan istenildiği tarzda test yazma serbestliği tanınmıştır.

Türk Eğitim Sistemindeki değişikliklerle birlikte uygulanmaya başlayan alternatif ölçme değerlendirmeye geçiş sürecinde bu konu ile ilgili birçok araştırma yapılmıştır. Alternatif ölçme değerlendirme tekniklerinin kullanımına ilişkin literatür incelendiğinde en sık kullanılan alternatif ölçme tekniğinin performans değerlendirme olduğu görülmüştür (Adanalı ve Doğanay, 2010; Anıl ve Acar, 2008; Kanatlı, 2008; Karamustafaoğlu, Çağlak, ve Meşeci, 2012; Kaya, Balay, ve Göçen, 2012;Okur ve Azar, 2011; Yeşilyurt, 2012; Şimşek, 2011). En az kullanılan alternatif ölçme teknikleri olarak yapılandırılmış grid ve tanılayıcı dallanmış ağaç olduğu tespit edilmiştir (Kanatlı, 2008; Karamustafaoğlu, vd., 2012; Kaya, vd., 2012; Okur, 2008; Okur ve Azar, 2011; Sağlam, vd., 2009; Şimşek, 2011).

Eğitimde son dönemlerde popüler olan ama bir türlü öğretmenler tarafından benimsenmeyen “alternatif ölçme-değerlendirme” yöntemleri ise öğrencilerin “ne öğrendiğinden çok neleri yanlış öğrendiğine” yönelik çalışmalar içerir. Aşağıda bazı alternatif ölçme ve değerlendirme testleri ile geleneksel (okullarda çoğunlukla uygulanan) testler kıyaslanmış ve müfredat içerisinde nerelerde kullanılabileceğimize dair örnekler verilmiştir:

Bazı geleneksel ölçme değerlendirme yöntemleri ile bloom taksonomisi ilişkisi:

  1. Çoktan seçmeli test yöntemi (İlkokul 4. Sınıf sonuna kadar öğrenciye üç seçenek (A-B-C), 5-8. Sınıflarda dört seçenek (A-B-C-D) ve 9-12. Sınıflarda ise beş seçenek (A-B-C-D-E) olmak üzere çeşitli bilgi ve beceriyi ölçen, bloom taksonomisinde sentez dışında her basamağından soru sorulabilir.
  2. Eşleştirme testleri, bilgi ve kavrama düzeyinde sorular sorabiliriz. Daha üst düzey bilişsel beceriler bu test türünde sorulamaz.
  3. Yazılı yoklama (açık uçlu) testleri, taksonomide her bilişsel basamağından soru sorulsa da subjektif(taraflı değerlendirme) olduğu için tercih edilmemelidir.

Bu yöntemlerin yerine neler kullanılabilir?

  1. Tanılayıcı dallanmış ağaç: Öğrencinin bir konuya ne kadar hakim olduğunu basamak basamak giderek öğrenmesidir. Ünite içerisinde veya üniteye hazırlık aşamasında kullanılabilir. Üst bilişsel seviyelere çıkılamaz.
  2. Yapılandırılmış grid: Öğrencinin bilgiyi yorumlama gücünü ölçen bir araçtır. Konu içerisinde, sonrasında veya birbiriyle bağlantılı iki konuyu ayırt etmek için(bloom analiz basamağı) kullanılabilir.
  3. Kavram haritası: Konu özeti veya konuya giriş yapılırken kavramların birbiriyle çağırışım yapmasını sağlayan görsel zekaya hitap eden bir yöntemdir. Kavram haritasına ek olarak zihin haritaları da kullanılabilir.
  4. Öğrenci ürün dosyası (portfolyo): Alternatif ölçme yöntemleri içerisinde hem süreç hem sonuç odaklı öğrenci performansını değerlendirmede kullanılabilir. Yıl içerisinde öğrencilerden istenen çalışmaları yıl içinde ve yıl sonunda değerlendirmede kullanılır. Öğrencinin dönem başındaki hazırbulunuşluğu ve dönem sonundaki başarısına yönelik geri dönütleri verir. Taksonominin her basamağında değerlendirilebilir. Öğrencilere eğitim-öğretim yılı başından itibaren portfolyo hazırlatmak, yıl sonu gireceği sınavdan alacağı neticeyle tamamen farklı sonuçlarda olacaktır. Bunun nedeni, portfolyo bütün bir dönemi ölçerken geleneksel sınavlar yalnızca dönem sonu ve öğrencinin birkaç günlük çalışmasını ölçecektir.

Serhat Yazıcı

Yıldız Teknik Üniversitesi / Türk Dünyası Bakü Atatürk Lisesi'nde Öğretmen.

Yorumla

Yorum yazmak için buraya tıklayın...