Bir Yemin Bir İmparatorluk: Cengiz Han ve Balcuna Sözleşmesi

Onon nehrinin sağ kıyısında 1155 senesinde doğmuş olan ^[1]Cengiz Han, asırlar boyunca ismi unutulmamış ve muhtemelen unutulmayacak büyük bir komutan ve devlet yöneticisidir. Türkistan bozkırlarında kurmuş olduğu devasa imparatorluk hakkında yüzlerce çalışma yapılmış ve yapılmaktadır. Bu yazıda ise Cengiz Han’ın hayatında önemli dönüm noktalarından sayılabilecek bir olayı temsil eden Balcuna sözleşmesinden bahsetmeye çalışacağım.

Henüz on üç yaşında babasını kaybeden Cengiz Han ^[2] bozkır şartlarının getirmiş olduğu zorluklara göğüs gererek büyümüştür. Grousset, Cengiz Han’ı şöyle tarif eder:

‘’Uzun bir boyu, kuvvetli bir yapısı, geniş bir alnı, kedi gibi gözleri ve hayatının nihayetine doğru uzun bir sakalı vardı. Gençliğinin maceraları, en müthiş soğuklara ve en boğucu sıcaklara karşı mukavemeti, emsalsiz tahammül kabiliyeti, hezimet ricat veya esaret zamanlarında yaralara ve fena muamelelere karşı kayıtsızlığı onun harikulade hayatiyeti hakkında bir fikir verir. En sert bir iklim altında, en kararsız hayat şartları içinde, en şiddetli mahrumiyetlere daha gençliğinden itibaren mukavemet kazanmış vücudu, daha ilk adımdan tecrübe ile pişmiş ruhu, ona dünyayı hayretlere salan o demir adam hüviyetini kazandıracaktır.’’^[3]

Zaman içerisinde başından geçen onlarca zorluktan sonra kimilerine göre 1196, kimilerine göreyse 1206 yılında  ‘’han’’ ilan edilmiştir.^[4] Aradan geçen yıllar sonrasında çocukluk arkadaşı olan Camuka ile düşman olan Cengiz Han, geçmişte büyük yardımlarını gördüğü Toğrıl Han’ın büyük bir ihanetiyle karşı karşıya kalmıştır. Camuka’ya üstünlük kurabilmek adına Toğrıl Han’ın kızını oğlu Cuci için isteyen Cengiz Han, düğün daveti için Toğrıl Han topraklarına giderken, yalnızca bir günlük mesafesi kaldığı zaman bunun bir tuzak olduğunu ve Toğrıl Han’ın sayıca çok üstün bir orduyla üzerlerine doğru geldiği haberini aldı.^[5] Toğrıl Han’ın ihanetinin sebebi ise hem Cengiz Han’ı küçük görerek kızını ona vermek istememesinin yanında bu evlilik sayesinde Toğrıl Han’ın tahtı için en ciddi rakip Cengiz Han’ın  olacak olmasıydı.

Az sayıda askeriyle doğuya doğru kaçan Cengiz Han, Balcuna Gölü kıyılarına geldiği zaman çok zor günler geçirdi^[6] ve etrafında yalnızca on dokuz askeri kaldı. Bu zor şartlar altında askerlerin çok fazla yaşama şansları yoktu. Cengiz Han ve askerlerinin umutları tükenirken ötede bir vahşi at belirdi. Askerler atı yakaladılar ve kestiler. At etini kızartmak yerine haşladılar ve yediler. Ateş yakarken de eski pişirme yöntemlerini kullandılar. Yani ateşte ısıttıkları kayaları suyun içine attılar ve birkaç saat içinde haşlanan eti yediler. At etini yedikten sonra da içecekleri tek şey Balcuna’nın çamurlu suyu idi. Cengiz Han bir elini gökyüzüne kaldırarak diğer eliyle bu çamurlu suyu içti ve sadakatlarından dolayı askerlerine teşekkür etti^[7] ve şöyle yemin etti:

‘’Bu büyük görevi tamamladığım zaman, acı ve tatlı meyveleri sizlerle paylaşacağım! Eğer sözümü tutmazsam, Balcuna’ya su olacağım!’’^[8]

Bu dönem Cengiz Han’ın en zor tecrübelerinden biri olmakla beraber Moğol İmparatorluğu’nun üzerinde yükseldiği temel sebepleri göstermekteydi. En yakınındakilerin en zor koşullar altında sadakatlerini taahhüt ettikleri zaman, Cengiz Han karizmatik bir liderden çok daha fazlası olarak kabul edildi.^[9] Bu zor zamanda, yanındakilerin sadakatlerini görerek kuvvetlenen Cengiz Han, bu zor durumdan da kurtulacak ve tarih sahnelerine adını kazıyacaktı.

 Kaynakça

• Grousset,R., Bozkır İmparatorluğu Atilla / Cengiz Han / Timur (trc. Halil İnalcık),Türk Tarih Kurumu Yayınları, Ankara,2015.
• TDİA, Cengiz Han, Erişim Tarihi: 08.03.2021
• Erdem,A,,  Cengiz Han ve Türk-Moğol Devleti, Fırat Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü Tarih Anabilim Dalı Yüksek Lisans Tezi, Elazığ, 2016.
• Weatherford,J., Cengiz Han (trc.Sermin Karakale), Kronik Kitap, İstanbul,2019.
• Arslan,İ., Büyük Moğol İmparatoru Cengiz Han’ın Din Algısı, Uluslararası Sosyal Araştırmalar Dergisi, 2015.
• Somel,G., Centralization And Opposition In Mongol And Ottoman State Formatıons,A Thesıs Submıtted To The Graduate School Of Socıal Scıences Of Mıddle East Technıcal Unıversıty, Ankara,2008.
• Lane, G.,Chingiz Khān: Maker of the Islamic World, Journal of Qur anic Studies, 2014.

^[1] Grousset,R., Bozkır İmparatorluğu Atilla / Cengiz Han / Timur (trc. Halil İnalcık),Türk Tarih Kurumu Yayınları, Ankara,2015, s.208.

^[2] TDİA, Cengiz Han, Erişim Tarihi: 08.03.2021.

^[3] Grousset,R., a.g.e, s.208.

^[4] Erdem,A,,  Cengiz Han ve Türk-Moğol Devleti, Fırat Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü Tarih Anabilim Dalı Yüksek Lisans Tezi, Elazığ, 2016, s.35-36.

^[5] Weatherford,J., Cengiz Han (trc.Sermin Karakale), Kronik Kitap, İstanbul,2019. s.107-110.

^[6] Arslan,İ., Büyük Moğol İmparatoru Cengiz Han’ın Din Algısı, Uluslararası Sosyal Araştırmalar Dergisi, 2015.s.1012.

^[7] Weatherford, J., a.g.e, Kronik Kitap, İstanbul,2019, s.110.

^[8] Somel,G., Centralization And Opposition In Mongol And Ottoman State Formatıons,A Thesıs Submıtted To The Graduate School Of Socıal Scıences Of Mıddle East Technıcal Unıversıty, Ankara,2008, s.52.

^[9] Lane, G.,Chingiz Khān: Maker of the Islamic World, Journal of Qur anic Studies, 2014.