Bir mühendis ve bir matematik hocası olarak tanınan Hüseyin Rıfkı Tâmânî’nin doğum tarihi tam olarak bilinmemekle birlikte 1750 yılları civarında doğmuş olduğu tahmin edilmektedir. Doğum yeri Kırım’ın Tâmân beldesidir.
III. Selim döneminde kurulan Mühendishâne-i Berr-i Hümayûn’un (Kara Mühendislik Okulu) kurucu eğitim kadrosunu oluşturmak üzere İkinci Halife olarak görevlendirilmiştir. 1801 yılına kadar Mühendishanede ikinci Halife olarak görev yapmış ardından buraya Baş Hoca olarak atanmış ve bu görevini 16 yıl sürdürmüştür. Bu süre içinde devlet tarafından kimi zaman kale istihkamlarının onarımında mühendis olarak kimi zamansa yabancı bir ülkeye Padişahın mektubunu götüren bir elçi olarak görevlendirilmiştir.
1803 yılında bir görev için gittiği Londra’da birkaç yıl kalmış, burada Batı dillerini ileri derecede öğrenmiştir. Tâmânî’nin Arapça ve Farsçanın yanında İngilizce, Fransızca, İtalyanca ve Latince gibi dillere de vâkıf olduğu bilinmektedir. Bu dillerde yazılmış çağdaş bilim eserlerini tercüme ederek Türk bilim hayatına katmıştır.
- Hüseyin Rıfkı Tâmânî, yazdığı veya tercüme ederek yayınladığı eserlerle modern Batı biliminin Türkiye’ye girişine öncülük etmiştir.
Tâmânî, matematik, geometri, mühendislik ve coğrafya konularında kitaplar yazdığı gibi dönemin Batı’da yazılmış önemli eserlerinden bazılarını da tercüme ederek Türk bilim dünyasına kazandırmıştır. Bu kitaplar dönemin mühendishanelerinde ders kitabı olarak da kullanılmıştır.
Kaynak: Anadolu Üniversitesi Türk Dünyası Uygulama ve Araştırma Merkezi müzesi tanıtım broşüründen alınmıştır.
Yorumla