Kazakistan’da ilk kez antik bir yazının eksiksiz bir örneği bulundu. Yazıtın yaşı neredeyse 2000 yıllıktır. Yazıt, Türkistan bölgesine aittir. Üzerinde yazıt bulunan eşsiz bir tablet, bilim insanları tarafından Türkistan bölgesinin Arys ilçesi-Kultobe yerleşkesinde keşfedildi.
Bulgu, eski Arami alfabesinde 218 karakterden oluşan yedi satırın oyulduğu üç parçadan oluşan bir kil tuğladır. Tarihi Bilimler Doktoru Alexander Podushkin, Paleolinguistler için büyük öneme sahip olan bu bulgu Cambridge Üniversitesi’ndeki dilbilim profesörü Nicholas Sims-Williams tarafından zaten kısmen deşifre edildiğini belirtti.
Kazakistan Cumhuriyeti Merkez Devlet Müzesi keşif gezisi başkanı Prof. Dr. Alexander Podushkin, “Daha önce okunanlarda; Sapadani adlı Çaç ordusunun lideri tarafından şehrin yaratılması hakkındadır. Buraya bahçelerin halkının topraklarında, “bak” kelimesinden – bir bahçeden ve çadır halkının topraklarında bir şehir yaratmak için gelenler, yani bunlar göçebedir. O dönemin en önemli merkezleri olan Semerkant, Buhara, Kerş, Nohşeba ve Çaç’ın lider-hükümdarları listelenmiştir. Burada liderlerden birinin öldürüldüğü, daha sonra ana hükümdarın mülkü haline gelen bazı hazinelerin olduğu yazılmıştır. Nicholas ilk önce bu ismi bir unvan olarak tercüme etti. Ve şimdi, bu yazı kendisine ulaştıktan sonra, bunun onun kişisel adı Sapadani olduğu ortaya çıktı. İki bin yıldır neredeyse ilk kez, şehrin kuruluşuna dâhil olan bir kişinin adı var. ” şeklinde paylaştı.
Arkeologlar, bu buluşun dünya çapında önemli bir buluş olduğunu idea ediyor. 30 yılda ilk kez başı ve sonu olan eksiksiz bir metin bulmayı başardılar. Yazı, bilim insanlarının Proto-Soğd veya Kanguy dili olarak adlandırdıkları eski İran lehçesinde yazıldığını, şehir Yeniçağda 1. Yüzyılda Kanguy devleti kurulduğundan beri, bilim insanlarının küçük bir odanın duvarlarında keşfettikleri olağanüstü, benzersiz bir bulgu, daha sonraki yüzyıllarda ataların sadece metin plakalarını sıradan tuğlalar olarak kullandıkları görülmektedir.
Kıdemli araştırmacı Andrey Donets «Kultobe yerleşkesi yeniçağda 1. Yüzyılda kuruldu. Ve bu tuğlalar görünüşe göre daha sonra Kanguy eyaletinin şehirlerinde bir yerlerde onları yerleştirmek için, kapı duvarlarında, bazı alanlarda, şehre gelen bir kişinin, bu şehrin ne tür bir şehir olduğunu, kime ait olduğunu, ne ile bağlantılı ve hangi olayın meydana geldiğini okuyabilmesi için yapıldı. 1991 yılından beri, biz bu bölgede yazılı tuğlaların sadece parçalarını, buluyoruz. Bu yıl ilk defa 200’den fazla işaret içeren tam bir tuğla bulduk- Paleolinguistler için büyük bir keşif. Bir süre sonra bu tablonun tam bir çevirisi olacak.” dedi.
Kil yazı tabletlerinin yapıldığı(üretildiği) yerin bulunması için çalışmalar devam ediyor, arkeologlar bunların şehirde üretildiğinden eminler. Benzer, pişmemiş tuğlaları zaten bulduklarını söylüyorlar.
Eşsiz bir metin tabletine ek olarak, bu sezon arkeologlar, Antik Kultobe sakinlerinin kalıntıları ve bronz ve Mısır topraklarından yapılmış seramik, mücevher ve yemeklerin güzel korunmuş örnekleri ile iki mezar açmışlardır.
[1] Bu metin Rusçadan Türkçeye çevrilmiştir.
Yorumla