Bitkilerin içeriğinde birden fazla etkili madde olduğunu biliyor muydunuz? Peki bu içerik bitkisel çayları faydalı mı yapıyor? Örneğin mide rahatsızlıkları için kullandığımız bir rezene (Foeniculum vulgare Mill.) tohumu çayında onlarca etkili biyokimyasal madde var ve bu maddelerden birkaç tanesi midemizi iyileştirirken diğer bir madde grubu da yeni doğum yapan annelerde süt arttırıcı olarak kullanılıyor1. Yine aynı şekilde grip ve soğuk algınlığı semptomlarının giderilmesinde kullanılan adaçayı (Salvia officinalis L.) yapraklarına ait bir çayı erkeklerin çok fazla içmesi önerilmez çünkü o da östrojen seviyesini yükseltici etki gösterir2. Yani kullanılan doza bağlı olarak bitkiler bazen ilaç bazen de zehir olabilmektedir.
Bitkilerle yapılan tedavide en önemli hususlardan biri de doğru bitkinin bulunması. Türkiye’de herhangi bir kafeye gidip “biraz sağlıklı bir şeyler içeyim” düşüncesiyle adaçayı (Salvia officinalis L.) siparişi verdiğinizde muhtemelen çoğunlukla dağçayı (Sideritis montana ) içtiniz. Halbuki dağçayı, içimi güzel bir çay olmakla birlikte aynı aileden (Lamiaceae) olmak dışında adaçayıyla benzerlik göstermeyen bir bitkidir.
Bu konuya bir başka örnek papatya çayı için gösterilebilir. Papatyagiller (Ateraceae) familyasına ait türler, bitkinin tohumlarını yaymasındaki kolaylık sebebiyle, oldukça çeşitlilik gösteriyor. Bitki sistematiğinde en çok tür sayısına sahip türlerden biridir. Bu türler içinde grip semptomlarında ve sakinleştirici etkili olarak kullanılabilecek ve “Tıbbi Papatya” ya da “Mayıs papatyası” (Matricaria recutita L.) adını alan bir tane tür var. Yani ortası sarı olup, beyaz yapraklı olan ve fal bakabildiğiniz her çiçeğin çayı gribinize iyi gelmez. Ayırt etmenin en kolay yolu çiçeği ikiye ayırıp bakmaktır. Eğer çiçek durumunun ortasında büyük bir boşluk varsa doğru bitkiyi buldunuz demektir.
Dolayısıyla bitki yapısı ve bitkinin tanınması konusunda en doğru bilgiye botanikçiler sayesinde ulaşıyoruz fakat herhangi bir hastalığa karşı ilaç olarak bir bitkinin kullanımında doğru türe ait bitkinin, doğru koşullarda yetiştirilmiş halinin temin edilmesi konusunda mutlaka eczacılara danışılmalıdır. Ayrıca unutulmamalıdır ki ilaç etkisi olan her şeyin yan etkisi olma ihtimali de vardır. Ve tansiyon, diyabet gibi sürekli hastalıklarda kullanılan ilaçlarla veya herhangi bir ağrı kesiciyle bitkisel bir ilacın etkileşime girmesi muhtemeldir.
1Rezene kaynak: http://www.sciencedirect.com/science/article/pii/S0378874180810154
Bölüm 1 Bölüm 3
Yorumla