Yazar: Ahmet Barışçıl
Macaristan Başbakanı Viktor Orban, 2010 yılında muhafazakâr kitlenin temsilcisi olarak üçte ikilik bir çoğunluk ile başa geldiğinde, ülkede ciddi bir ekonomik kriz ve sokak hareketleri ile karşı karşıyaydı. SOROS destekli kurulan Central European University (CEU) Orta Avrupa Üniversitesi’nde öğrenci hareketlerine haftalarca Macaristan’ın başkenti Budapeşte’de 10 binlerce insan katıldı. Bahsi geçen 2014 yılındaki öğrenci hareketlerine ise ABD’nin Budapeşte elçiliğinden maslahatgüzarı olarak görev yapan diplomatın (Andre Goodfriend ) ABD bayrağı ile kalabalığın içinde poz vermesi ve yürüyüşlere destek vermesi damga vurdu. (1)
Macaristan Dışişleri Bakanlığı olaya tepki göstererek, diplomatın görevinin dışına çıkarak ülkenin içişlerine müdahale ettiğini gerekçe göstererek maslahatgüzarı Andre Goodfriend’i istenmeyen adam ilan etti. Bu hadise ABD ile Macaristan arasında gözle görünen ilk ciddi kriz olarak ele alınabilir. Daha sonraki krizlerin fitilini ateşleyen ve karşılıklı suçlamaların en bariz sebebi olarak gösterilebilir. Başbakan Viktor Orban liberal batı medyasında diktatör olarak nitelendirilip, ismi Putin- Erdoğan ile beraber anılmaya başlandı. Özellikle Macaristan anayasasında yapılan değişiklik ile aile mefhumunun “ Aile ilişkisinin temeli evlilik ve ebeveyn-çocuk ilişkisidir. Anne kadın, baba ise erkektir.” ifadelerine yer verildi. Bunun dışındakilerin aile olarak kabul görülmeyeceğini belirtmesi, AB parlamentosu ile büyük bir krizin yaşanmasına da sebep oldu.(2)
AB ülkelerinde liberal siyasi partilere kızan ve Hristiyan değerlerin yok sayıldığını hatta aşağılandığını düşünen büyük halk kitleleri bu süreçte Rusya Devlet Başkanı Vladimir Putin’i kurtarıcı olarak görmeye başladı. Zaten Avrupa ülkelerinde güçlü bir medya ve sosyal medya ordusuna sahip olan Rusya (Putin) Hristiyan Demokratları ve aşırı sağcıları etkisi altına alarak Amerika aleyhtarlığını kullanarak büyük kitlelere hitap etme şansını elde etti. Rusya Devlet Başkanı Vladimir Putin, AB’deki bu krizleri çok iyi kullanarak ülkesinde LGBT aleyhine bazı adımlar atarak Hristiyan değerlere saldırılara asla izin verilmeyecektir mesajını geniş kitlelere ulaştırdı. Macar hükümeti, AB ve ABD’ nin kendisini devirmek istediğini muhaliflere ciddi paralar aktarıldığını, ülkesinin içişlerine karışıldığını, buna asla izin vermeyeceğini, güçlü bir şekilde vurgulayarak kitlesini hem canlı tuttu hem de desteğini aldı.(3)
Macaristan’ın 2010 Yılında Başlattığı Doğuya Açılım Politikası
Macaristan, 2018 yılında Türk Konseyi’ne gözlemci üye olmuş ve 2019 yılında Türk Konseyi’nin Budapeşte’de temsilciliğini açarak attığı adımın ciddiyetini batı bloğuna göstermiştir. Tarihte Turancılık hareketlerinin beşiği olan Macaristan çok net bir şekilde safını belli etmiş, Türk Dünyası ile Habsburg Hanedanı ve Sovyetler Birliği dönemlerinde unutturulmaya çalışılan hakikati unutmadığını ve kaldıkları yerden tekrar devam edebileceklerini ispatlamıştır. Avrupa Birliği ile ciddi krizler yaşayan Başbakan Viktor Orban son olarak Rusya ve Türkiye ile ilişkilerini güçlendirerek alternatifsiz olmadığını ve bağımsız politikalar gerçekleştirmek üzere adım atabileceğinin mesajını AB ve ABD’ye verdi.
Birçok siyasi analizci Viktor Orban’ın bu adımlarının Avrupa Parlamentosu’nu şantaj amaçlı olduğunu iddia etse de ciddi analizciler bunun böyle olmadığının altını çizdi. Rusya’nın Ukrayna’yı işgali ile başlayan yeni kriz ve AB’nin Rusya’ya karşı aldığı yaptırımlara katılmak istemeyen Viktor Orban yeni tartışmaya öncülük etti. Macaristan enerji açısından Rusya’ya bağımlı olup, bunun ön hazırlığı yapılmadan gözü kapalı, alel acele alınan yaptırım kararlarının halkı zor duruma sokacağını ve tedarik zincirinde sorun yaşatacağını öne sürerek; Rusya- Ukrayna krizinden büyük mağduriyetlerin yaşanacağını öne sürdü. Savaşın Macaristan’a yayılması endişesini taşıyan, Macaristan savunma sanayisi güçlü AB ve ABD dışındaki devletler ile çeşitli görüşmeler yapmaya başladı. Türkiye’den satın alınan zırhlı araçlar dışında, İsrail ile demir kubbe satın alma görüşmeleri hız kazandı. (4)
Türkiye Cumhuriyeti Sanayi ve Teknoloji Bakanı Mustafa Varank’ın 2023 Ocak ayında Macaristan’a gerçekleştirdiği ziyaret çerçevesinde, Macaristan Ulusal Meclisi Başkanı Laszlo Köver ve Dışişleri ve Dış Ticaret Bakanı Peter Szijjarto ile önemli görüşmeler gerçekleştirdi. Macaristan’ın Türk Devletleri Teşkilatı’na gözlemci üye olarak katılmasının önemi vurgulandı ve savunma sanayisinde ihtiyaç duyduğu takdirde her türlü yardımı yapabileceğinin altı çizildi.
Bakan Peter açıklamasını şu şekilde sürdürdü: Macaristan devletinin tüm dünyada başarısından bahsettiren Türk SİHA ve İHA’ları konusunda Türkiye ile çeşitli görüşmeler yaptığı bilinen bir gerçektir. Macaristan’ın Karabağ savaşı sırasında hakikatin yanında yer alıyoruz, Azerbaycan’ı haklı davasında destekliyoruz, açıklamaları bazı çevreler tarafından ciddi bir şekilde eleştirilmiş ve Hristiyan demokrat bir hükümetin Ermeniler yerine Azerbaycan Türklerine destek vermelerinin çok büyük bir tezat olduğu konuşulmuştu.(5)
Son zamanlarda batı medyasında Türkiye ile Macaristan’ın NATO üyeliklerinin feshedilmesi ya da NATO’dan çıkarılması üzerine yapılan haberler durumun ciddiyetini gösteren önemli bulgular olarak algılanmaktadır. Batı bloğundan gelen çatlak sesleri aslında ilk olmamakla beraber gelecekte yeni çatlak seslerin de çıkacağının habercisidir. (6)
Fransa’nın NATO için “beyin ölümünü gerçekleştirdi” ifadesi göz önüne alındığında AB’nin en büyük ve en etkili üyesinin bu durumu ağır bir dil ile anlatması, içeride yükselen AB karşıtı seslerin en gür olanı olarak ele alınabilir. (7)
Kaynak
1) https://index.hu/gazdasag/2022/11/18/orban-viktor-maert-haboru-orosz-ukrankonfliktus-szankciok/
2)https://www.yenisafak.com/amphtml/dunya/macaristan-anayasasinda-duzenlemeevlilik-bir-erkek-ve-bir-kadin-arasindakurulur-3589735
3)https://hirado.hu/belfold/cikk/2022/09/27/marki-zay-buszke-ra-hogy-amerikabolpenzelik
4)https://www.aa.com.tr/tr/dunya/macaristana-turk-zirhlisi-ejder-yalcinin-ilkteslimatiyapildi/2141623
5)https://hang.hu/kulfold/magyarorszagazerbajdzsan-mellett-all-hegyi-karabahugyeben-111014
6)https://index.hu/kulfold/2023/01/25/torokorszag-nato-kilepes-egyesult-allamokprovokacio/
7)https://mandiner.hu/cikk/20230125_orban_viktor_nato_vlagyimir_putyin_hszi_csin_ping
Yorumla