VIII.Henry : Hayatı ve Eşleri

Yazar: Beyza Şeyhoğlu (Anadolu Tarih)

Henry, VII. Henry ve Yorklu Elizabeth’in ikinci oğlu olarak 28 Haziran 1491 senesinde dünyaya gelmiştir. Kendisinden önce doğan Arthur isimli bir ağabeyi vardır ancak Arthur’un ani bir hastalık ile vefat etmesinden dolayı babasının ölümünden sonra 1509 senesinde 18 yaşında iken İngiliz Kraliyet tacını giymiştir. Henry hakkındaki tarih yazımları oldukça farklıdır bunu, hakkında yazılmış olan kitaplarda ve sahnelenen filmlerde görmemiz mümkündür. Henry, özel hayatı -6 karısının olması gibi- ve İngiltere Kilisesi’ni kurması ile meşhurdur.[1]

a) VIII. Henry’nin kişiliği

Henry, oldukça renkli bir kişiliğe sahipti gençliğinde oldukça atletik bir yapısı vardı. Her gün ava çıkar, at binmekte ustaydı ve hatta neredeyse her gün tenis oynardı. Yalnızca bu alanlarda yetenekleri yoktu aynı zamanda kitap yazar ve müzik besteleme konusunda da oldukça iyiydi. Kendisine ait bir çok bestesi bulunmaktaydı. Venedik Elçisi Sebastian Giustinian onun hakkında; “ Çok güzel bir yüzü var, gözlerimi ondan alamadım sanki Tanrı ona bu yüce özellikleri bahşetmiş gibiydi.” Demiştir. 1517 senesinde Fransız Elçisi, saraya ziyaretlerde bulunmuştur onun notlarında ise Henry hakkında şu ifadeler bulunmaktadır. “Henry her gün şarkı söyleyip türlü türlü enstrümanlar çaldı ayrıca çok güzel bir dans etme yeteneğe sahipti.”[2]

Henry için “Rönesans Adamı” ifadesini kullanmak yanlış olmayacaktır. Eğlenceye düşkün bir yapıya sahip olup sarayda her gün balolar festivaller düzenlerdi. Özellikle 20’li ve 30’lu yaşlarında oldukça enerjik bir yapısı vardı. Ancak 1536 senesinden sonra oldukça huy değiştirerek daha kaba bir adama bürünmüştür. Bunun nedeni olarak, 1536 senesinde Anne Boleyn’in hamile olması şerefine sarayda bir festival düzenlemiştir. Festivalde katıldığı mızrak dövüşünde attan düşerek bir bacağını yaralamış ve yaralı bacağı ona hayatının sonuna dek acı vermiştir. Başka bir neden de erkek evlada sahip olamadığı için hayattan istediği beklentiyi alamamıştı. Erkek evlat, bir kral için oldukça önem taşımaktadır. Henry ona sahip olamadığı için insanları sevmemeye, şüpheci ve oldukça zalim bir krala dönüşmüştü. Ayrıca genç yaşlarında oldukça enerjik olmasından da bahsettiğimiz üzere, yaşlanınca bunları yapamadığı için krizin eşiğindeydi özellikle yaralı olan bacağı yüzünden oldukça sevdiği at binmek, ava çıkmak dans etmek gibi aktiviteleri yapamamaya başlamıştı. Yalnızca tüm bu sebepler değil, özel hayatında da yolunda gitmeyen şeyler olduğu için Henry oldukça zor bir durumdaydı.[3] Henry, erkek çocuk sahibi olmayı oldukça önemli buluyordu çünkü yakın geçmişte daha önce bir kadının ülkeyi yönettiğine şahit olmadığı için oldukça tereddütlü yaklaşıyordu. Ancak Katolik inancına göre boşanmak mümkün olmadığı ve ilk eşi Catherine’in oldukça önemli bir aileye mensup olması hasebiyle, boşanmanın gerçekleşmesi hiç de kolay olmamıştır. Henry, 1534 senesinde Katolik Roma Kilisesi ile yollarını ayırarak 1534 senesinde Angilikan Kilisesi’ni kurarak kendini de bu kilisenin başı olarak tayin etmiştir. Elbette bu kiliseyi kurmasının tek amacının karısından boşanmak olduğunu söylemek doğru bir ifade olmaz. Katolik Kilisesi’nin güçlenmesinden rahatsız olması, kilisenin devletin otoritesinin üstünde bir güç olması da Henry’i bu fikri uygulamaya geçiren nedenlerden birisi olarak sayılabilir.

1547 senesinde hayata gözlerini yuman Henry’nin, ardından oğlu Edward ülkeyi bir süreliğine yönetip henüz 15 yaşındayken hayatı kaybetmiştir. Edward’dan sonra ise kuzeni Lady Jane Grey dokuz gün boyunca ülkeyi yönetmiş ardından Aragonlu Catherine’in kızı Mary tahta geçmiş onun peşinden de I. Elizabeth, tahta geçerek İngiltere’ye en parlak dönemlerini yaşatmıştır.

II. Eşleri

a- ARAGONLU CATHERİNE

Catherine, Kral Ferdinand ve Kraliçe İsabell’in kızı olarak 1485’te Madrid yakınlarında dünyaya gelmiştir. İlk olarak Catherine, küçük yaşta Henry’nin abisi Arthur ile nişanlandırılmıştır. Çünkü gerçekleşecek olan evlilik İngiltere ve İspanya’nın dostluğunu kuvvetlendirmek amacıyla yapılan siyasi bir evliliktir. Ancak, Catherine hemen İngiltere sarayına gönderilmemiştir. Böyle bir önlem alınmasında Arthur’un sağlıksız bir kişi olması da muhtemel bir sebepti. Prematüre bebek olarak doğan Arthur, görünüş itibari ile çelimsiz durmaktaydı ve aile Arthur’un ölmesinden korktuğu için böyle bir önlem almış olabilir. Evlilikten kısa bir süre sonra Arthur ölünce VII. Henry oğlu VIII. Henry’ye İspanya ile dostluğun sürmesi amacıyla Catherine ile evliliğini sürdürmesi gerektiğini vasiyet etmiştir.[4] bazı tarihçilere göre ise de VIII. Henry, Catherine’i severek evlenmiştir. Şunu da belirtmek doğru olacaktır ki; Katolik inancına göre kardeşi ile evlenenin lanetlenip soyunun kuruduğu inancı vardır ancak o dönemki papa eğer evlilik tamamlanmadıysa evlenebileceklerini söyler. Catherine’de Arthur ile evliliklerinin tamamlanmadığı üzerine kilisede yemin eder. 1509 yılında evlenirler. 24 yıl süren evliliklerinde birçok çocukları doğsa da bunlardan ancak birisi çocukluğa erişmiş, diğerleri 1 yaşını göremeden vefat etmişlerdir. Yaşayan tek çocuklarının –Mary Tudor- kız olması- VIII. Henry için büyük sorun teşkil etmektedir[5]. VIII. Henry’nin evlilik dışı bir oğlu vardır ancak o da hastalıktan ölmüştür. Henry ise bir erkek evlat istemektedir. Catherine’in yaşının geç olması nedeniyle kendine meşru çocuk yolları ararken gönlünü Anne Boleyn’e kaptırmıştır ve Catherine hızlıca Kralın gözünden düşmüştür. Ardından saraydan uzaklaştırılmış ve ölmüştür. [6]

b- ANNE BOLEYN

Anne Boleyn’nin doğum tarihi tam olarak bilinmemekle birlikte 1501-1507 yılları arasında olduğu varsayılır, babası saray diplomatı olan Thomas Boleyn annesi Norfolk Dükü’nün kızı Elizabeth’dir.[7] Anne, çocukluğunu ve gençliğini Avrupa’da geçirmiştir. Genç yaşında Hollanda’ya gönderilerek burada Avusturyalı Margaret’in nedimeliğini yapmıştır, oradan Fransa’ya geçerek VIII. Henry’nin kız kardeşi Kraliçe Mary’nin nedimeliğini yapmıştır.[8] Fransa’da bulunduğu süre zarfında Fransızcasını gelişirmiştir. 1522’de İngiltere’ye döndüğünde Kraliçe Aragonlu Catherine’nin nedimeliğini yapmıştır. Anne, bu sırada sarayda gördüğü Dük Henry Percy’ye aşık olmuştur, ancak Kardinal Wolsey evliliklerine onay vermemiştir çünkü tam da o vakitler VIII. Henry gönlünü Anne Boleyn’e kaptırmıştı. Anne’in kız kardeşi Mary kralın metresliğini yapmıştı ve Anne bilmekteydi ki Kral hevesi bittiği an her şeyden vazgeçecek bir karakterdeydi bu sebeple Anne bu fırsatı kendi lehine kullanmaya çalışmıştır. Çocuklarının meşru olması için Kral’ın onunla evlenmesini istemiştir ancak Katolik inancına göre boşanmak mümkün değildir, bazı durumlarda boşanma olabilir. Henry’de Anne ile evlenmek istediği için boşanma davası açmış dava, papalığa gittiğinde papa davayı reddetti tam da o sıralar papalık Catherine’in yeğeni V.Karl’ın etkisi altındaydı. 1533’te Anne ile Henry evlendiler ve Anne ilk çocuğuna hamile kaldı. Henry Katolik Kilisesi ile yollarını ayırarak kendisini kilisenin başı ilan etti.[9] 1 Eylül 1533’te kızları I. Elizabeth dünyaya geldi daha sonra da çocukları oldu ancak hayatta kalamadılar. Henry evliliğinin lanetli olduğunu düşünmeye başladı, halk Catherine’ni bir kraliçe olarak gördükleri için Anne’i sevmiyorlar, onun cadı olduğunu düşünüyorlardı halka göre Catherine ile Henry’nin boşanmasının sorumlusu Anne’di. Ardından Henry Anne’in nedimesi Jane Seymour’a aşık olmuştur, Anne’den boşanmak için yollar aramaya başladı ve Nisanda Sir Francis Weston, William Brereton, Mark Smeaton, Sir Henry Norris ve Anne’in kardeşi George Boleyn’nin de içinde bulunduğu bu kişilerle Kraliçe’nin ilişkisi olduğu tespit edilmiştir. 2 Mayısta babası, Thomas Cromwell ve dayısı Norfolk Dükünün bulunduğu gizli komisyon tarafından suçlu bulunmuş, Anne zina, vatah hainliği ve ihanet etmekten tutuklanmıştır, 19 mayıs 1536’da son isteği olarak Fransız bir cellat tarafından idam edilmiştir, Anne ilk idam edilen İngiltere Kraliçesidir.[10

c- JANE SEYMOUR

Jane’nin tam olarak doğum tarihi bilinmemekle beraber 1508 olarak sayılmaktadır, Sir John Seymour ve Margery Wentworth’un kızı olarak dünyaya gelmiştir. Heny’ye erkek evlat veren tek kraliçedir. Jane, Kraliçe Anne’in hizmetindeyken Henry ona aşık olmuş ve Anne’in idamından sonra onunla evlenmiştir. Jane kendinden önceki kraliçeler kadar bilgili değildi, ev düzeni ve el işleri konusunda yetenekliydi. 12 Ekim 1537’de Edward’ı dünyaya getirmiştir.[11] Bu bilindiği üzere Henry’nin tek erkek evladıdır. Ancak doğumu çok sıkıntılı geçen Jane, oğlunun vaftiz törenine dahi katılamamıştır. Edward’ın doğumu ile İngiliz parlamentosunda Cromwell’in düşüp Seymourların yükselişini görürüz.[12] Jane Katoliktir, kızı Mary[13] ile Henry’yi barıştırıp onun tekrar varis olmasını sağlamıştır. Doğumundan 2 hafta sonra Lohusalık Hummasından vefat etmiştir, Henry’in en sevdiği eşi olarak geçer kral öldükten sona onun yanına gömülmüştür.[14]

d-CLEVESLİ ANNE

Henry’in 4. Eşidir, 1515’te doğmuştur. Siyasi bir evliliktir evliliği ayarlayan kişi Thomas Cromwell’dir Bu evliliğin gerçekleşmesinde Anne’in ailesinin lüteryan olmasının etkisi vardır, Cromwell kendi ile aynı görüşü taşıyanları saraya getirmek istemektedir.[15] İlk etapta Anne ile tanışmayan Henry onun portesini görmüştür. Anne’in portesi Hans Holbein tarafından çizilmiştir ancak saraya gelen kişi ile çizilen portre arasında fark vardır. Henry ondan hoşlanmamıştır, kötü koktuğunu söylemiştir. Bu evliliğin ayarlanmasında aracı olan isimler, başta Cromwell olmak üzere idam edilmiştir.[16] Kral Anne ile evliliği geçersiz kılmıştır, onu kız kardeşi olarak ilan etmiştir. [17]

e- CATHERİNE HOWARD

28 Temmuz 1540- 13 Şubat 1542 yılları arasında İngiltere Kraliçeliğini yapmıştır. Henry’nin 5. Eşidir aynı zamanda Anne Boleyn’in kuzenidir. Henry’ye göre çok gençti, eğlenceyi çok severdi. Hakkında kuzeni Thomas Culpepper ile dedikodu çıktı yargılandı ve idam edildi.[18]

f- CATHERİNE PARR

Son eşidir, 1543 ve 1548 yılları arasında İngiltere Kraliçeliğini yapmıştır. VIII. Henry’nin en çok evlenen karısıdır. Henry’nin kızları ve Edward ile yakından ilgilenmiştir. O dönemde yasak olmasına rağmen nedimeleri ile Protestanlığı benimsemiştir, hatta bu nedenle nedimelerinden birisi yakılmıştır Catherine’nin de yargılanması gerektiğini belirten bir rapor çıkmıştır ancak Kral bu fikrin yanlış olduğunu düşünmüştür. Henry’nin ölümünden sonra Catherine sayesinde VI. Edward tahta geçmiştir, Edward’ın dayısı Thomas Seymour ile evlendi daha sonra hastalıktan öldü.[19]

[1] https://www.royal.uk/henry-viii-r1509-1547 15.05.2016, Lipscomb, Suzannah, ‘’Who Was Henry VIII?’’ History Today, C.59 S.4 April 2009 s.16.

[2] Limpscomb, a.g.m., s. 14-18.

[3] Limpscomb, a.g.m., s. 18-19.

[4] http://www.historytoday.com/lw-cowie/wedding-prince-arthur-and-catherine-aragon 16.05.2016

[5] http://www.historytoday.com/lw-cowie/wedding-prince-arthur-and-catherine-aragon 16.05.2016

[6] http://www.bbc.co.uk/history/people/catherine_of_aragon/ 16.05.2016

[7] http://www.bbc.co.uk/history/people/anne_boleyn/ 16.05.2016

[8] http://www.bbc.co.uk/history/people/anne_boleyn/ 16.05.2016

[9] http://www.bbc.co.uk/history/people/anne_boleyn/ 16.05.2016

[10] http://www.bbc.co.uk/history/people/anne_boleyn/ 16.05.2016

[11] http://www.telegraph.co.uk/culture/tvandradio/11402787/Who-Was-Jane-Seymour.html 16.05.2016

[12] Bindoff, ST. , Tudor England , Penguin Books, London 1952 s. 109