Çeviri: Elif Nur Targan / Nereye Dergisi
Bristol Üniversitesi rehberliğindeki uluslararası bilim adamlarından oluşan bir heyet, dünyanın herhangi bir yerinde bulunan yiyecekler için bitkiler işleyen insanların olduğunun ilk doğrudan kanıtını gün yüzüne çıkardı.
Roma Üniversitesi, Modena ve Milan üniversiteleri ve Sapienza’daki meslektaşlarıyla çalışan Bristol Üniversitesi Kimya Bölümü’nde Organik Jeokimya’da olan araştırmacılar, Libya Çölü’ndeki iki mevkiden, tarihi 10.000 yıldan daha fazla bir zaman öncesine dayanan cilasız bir çömleği incelediler.
Yemek pişirmenin keşfi, uzun zamandır insan gelişiminde kritik bir adım olarak bilinir. Eskiden yemek pişirme başlangıçta ateş ya da çukurların kullanımı ve yemek hazırlama tekniklerinin genişlemesine yol açan seramik pişirme kaplarının icadını içeriyordu. Yemek pişirme öncelikle tatsız ya da hatta toksit gıda maddelerinin tüketimine izin veriyorduve ayrıca yeni enerji kaynaklarının kullanışlılığını da arttırıyordu. İlginçtir ki şimdiye kadar ilk tarih öncesi pişirme kaplarında bitki pişirildiğinin kanıtı bulunmamıştır.
Araştırmacılar, cilasız yemek pişirme kabı içerisinde muhafaza edilmiş gıda maddelerinin lipid kalıntılarını tespit ettiler. İncelenen kapların yarısından fazlası, tanısal bitki yağı ve mum bileşimlerinin tespitine dayalı bitki işleme için kullanıldığı anlaşıldı. Moleküler ve sabit izotop bileşikleriyle ilgili detaylı araştırmalar; tahıllar, karasal bitkilerin lifli kısımları ve en ilginci de su bitkileri dâhil geniş ölçüde bitki çeşitlerinin işlendiğini gösterdi.
Çömlekten sağlanan kimyasal işaretlerin yorumları, bölgelerdeki kurak çöl çevresi yüzünden olağanüstü koşullarda muhafaza edilmiş zengin bitki kalıntıları tarafından destekleniyor. Çömlek üzerindeki bitkilerin kimyasal işaretleri, tarih öncesi Sahra’nıneski insanları için bitkilerin önemine işaret ederek 4000 yıldan fazla bir zaman boyunca bitki işlemesinin yapıldığını gösteriyor.
Bristol Kimya Bölümü’nde doktora sonrası araştırma üyesi olan ve bu kağıtta rehber yazar Dr. Julie Dunne’a göre; “Şimdiye kadar, tarih öncesi diyetlerde bitkilerin önemi tanınmamaktaydı. Fakat bu çalışma, bitkilerin önemini güvenli bir diyet kaynağı olarak açıkça gösteriyor.”
Yine Bristol Kimya Bölümü’nden ortak yazar Profesör Richard Evershed şunları ekledi; “ İlk tarih öncesi çömlekten çıkan geniş bitki mumu ve yağ kalıntıları bulgusu, eski dünyadaki diğer bölgelerle karşılaştırıldığında ilk çömleğin Sahra’da kullanılma şeklinin tamamen farklı bir resmini bize gösteriyor. Yeni kanıtımız, Afrika ve Avrupa/Avrasya’da bitki ve hayvan yetiştirmenin çok farklı örneklerini sunan teorilerle tam olarak uyuyor.”
Bu araştırmanın maliyeti, İngiltere’nin Doğal Çevre Araştırma Konseyi (NERC) tarafından karşılandı ve Nature Plants’de bugün yayınlandı.