DÜŞÜNCE Sosyoloji

Afrikalı Çiftçilerin Arazi Kavgası

Afrika'daki insanların büyük çoğunluğu geçimini çiftçilikten sağlar
Afrika'daki milyonlarca küçük toprak sahibi çiftçi kendi topraklarının sahibi olup olmadıkları konusunda emin değil.
Afrika’daki milyonlarca küçük toprak sahibi çiftçi, resmiyette kendi topraklarının sahipleri olup olmadıklarını bilmiyor

Tarım en iyi şartlarda bile zorlayıcı bir iş olabiliyor ya bir de kendi topraklarınızın sahibi olduğunuzu bile kanıtlayamadığınızı düşünsenize?

Mesela Gana’da küçük toprak sahibi çiftçilerin yaklaşık %10’nun mülkiyet haklarını kanıtlayacak belgelere sahip olmadıkları düşünülüyor.

Bu durum onları savunmasız bir durumun içine sokmakla kalmıyor, üstüne bir de topraklar üzerinde sıkça çekişmelere sebep olabiliyor. Ve eğer toprağınız ipotek edebileceğiniz tek malınız ise bu da zor olabiliyor.

Lendmep (Landmapp) şirketi küçük toprak sahibi çiftçileri saptamak ve topraklar üzerinde araştırma yapmak için konum belirleme işlevini kullanan bir yenilikçi cep telefonu uygulaması çıkardı.

Çiftçilere topraklarının onaylı haritası ve inceleme yapan kişi, muhtarlar ve yüksek mahkeme tarafından imzalanmış mülkiyet belgesi veriliyor.

Lendmep’in kurucularından Tomas Vağsın (Thomas Vaassen) ‘’Toprak mülkiyeti emniyetsizliği tarım alanı yatırımı ve çiftçilik önündeki esas engeldir.’’ diye açıklıyor.

_91344481_landmapp3

‘’Doğru dürüst bir belge olmadan bir araziye ilişkin hakları kaybetmek tehlikesi var. Çiftçilerin çoğunluğunun elindeki ipotek gösterebileceği tek malı tarlası olduğundan para kazanmak da çoğunlukla pek mümkün olmuyor.’’

Şirket Gana’daki çalışmalarına bu yılın başlarında başladı ve çoktan 1000 tarlanın haritasını çıkartmayı tamamladı. Muhtarların %80’inin uygulamayla ilgilendiği bilgisi var.

Çiftçiler ve onların ürettiklerini satın alan şirketler arasında da tartışmalar çıkabiliyor.

Bu tür düzenlemeler geleneksel olarak iki tarafın da birbirine duyduğu güven unsuruna dayalı. Fakat bazen şirketler, üreticilerin teslim etmesi gereken malları teslim etmediklerini düşündüğünde üreticilerin parasını ödemiyor.

Bu yüzden Fireşmart (Freshmarte) şirketlerin ve üreticilerin sanal para birimi olan Bitkoyin’in (Bitcoin) temelini oluşturan Bılokçeyn (Blockchain) üzerinden kolayca iletişim kurmalarına imkan veren bir cep telefonu uygulaması geliştirdi.

Fireşmart çiftçiler ve üretilenleri satın alanları birbirleriyle iletişim sağlamasına imkan tanır
Fireşmart çiftçiler ve üretilenleri satın alanları birbirleriyle iletişim sağlamasına imkan tanır

Bağlantılar değiştirilemeyen; şifreli, merkezi olmayan bir defterde kayıt altına alınıyor böylece koşulların yerine getirilip getirilmediği hakkında tartışmalar yaşanmıyor.

Uygulama, tarım faaliyetlerini denetlemek için uydu görüntülerini birleştiriyor. Hasattan sonra üretilenin ederi bu yolla adaletli bir şekilde saptanıyor.

Ayrıca bu uygulamanın başka kullanımları da var.

Fireşmart, herkesin satılan ürünlerin kaynağını görmelerine izin veren açık verilere dayandırılmış. Satın alan kişiler mesela çocuk işçilerin kullanılmadığından ya da adil bir ücret ödendiğinden emin olabiliyorlar.

Kurucu Job Oyebisi ‘’Uygulamamız, ilgililerin sofralarındaki yiyeceklerinin nasıl, ne zaman, nerede, hangi işçilik koşulları altında yetiştirildiğini, paketlendiğini, taşındığını ve teslim edildiğini araştırmalarına imkan tanır.’’ diye açıkladı.

Uygulama şimdilik Nijerya’nın güneyinde Biritiş Emerikın Tubako şirketi tarafından deneniyor ve kasımda ülke çapında kullanılmaya başlanılacak.

Çiftçilere yardım eden yalnız ileri teknoloji çözümleri değil. Çiftçilerin pazar fiyatları hakkında bilgi, hava durumu bilgisi ve en önemlisi tavsiyeler alabilmesi için onlara düşük teknolojili telefonlar veriliyor.

WiFam (WeFarm) adında bir şirket çiftçilerin diğer çiftçilere soru sormalarına imkan sağlayan birbirleriyle kısa mesaj yoluyla bilgi paylaşabilmeleri için bir kısa mesaj hizmeti veriyor. Bu yolla soru konumuna ve uzmanlığına göre en alakalı çiftçiye gönderiliyor.

Erik (Erick)  Beinenama’nın tavukları koksidyoz yüzünden ölüyorlardı. Tavuklarını kurtarabileceğini dileyerek WiFam uygulamasına girdi. Başka bir tavukçu onun kısa mesajını gördü, ona tavsiye verdi ve Beinenama Bey kalan 23 tavuğunu kurtarabildi.

_91344479_wefarmugandalady
WiFam, çitçilerin birbirleriyle faydalı tavsiyeler paylaşmasına imkan veren bir mesajlaşma uygulamasıdır.

O bu konuya ilişkin, ‘’Çiftçilikte daha iyi verim almak için diğer çiftçilerin bilgisine ihtiyaç duyuyorsunuz. WiFam’dan aldığım bilgi olmasa tüm tavuklarımı yitirebilirdim.’’ diyor.

Her çiftçi birkaç saat içinde ortalama üç-beş cevap alıyor ve çoğunlukla çiftçiler 24 saat içinde tavsiyelerini yollamaya başlıyorlar.

Çiftçiler şimdiye kadar mahsulleri ve mallarıyla ilgili bir sorunları olduğunda hep devlet memurlarının desteğine güvendiler. Memurların köyleri ziyaretleri çoğu zaman ayda bir gerçekleşiyor ki bu da çiftçilerin hayvanlarının telef olması ya da mahsullerinin yanması için yeterli bir zaman dilimi.

Çiftçilik için sermaye sağlanması

Kepitıl (Capital) köyünden yatırım başkanı ve ticari öğrenim derneğinden Roz Beyırd (Ross Baird) ‘’Çiftçilerin maddi desteğe ulaşımlarını iyileştirmenin ve onlara maddi güvence sağlamanın mesleki yenilik için öncelik durumuna getirilmesi lazım.’’ dedi.

Beyırd Bey, Afrika’nın bütün tarım faaliyetlerinin %90 kadarını teşkil eden yaklaşık 30 milyon küçük çiftlik varken çiftçilerin malvarlığını oluşturmaları ve maddi güvenceye sahip olmalarının önemli olduğunu söyledi.

Sahra altı Afrika’daki nüfusun yaklaşık üçte ikisi bir günde 50 kuruştan daha az bir meblağ karşılığında çalışıyor.

Afrika'daki insanların büyük çoğunluğu geçimini çiftçilikten sağlar
Afrika’daki insanların büyük çoğunluğu geçimini çiftçilikten sağlar

Beyırd Bey, ‘’Düşük teknolojili telefonlar çiftçilerin daha önce sahip olmadığı maddi hizmetlere erişme imkanı verdi. Ama kredi, birikim, yatırım ve yıllık net gelir hesaplama düzenekleri çiftçiler için çok pahalı olur.’’ dedi.

Beyırd, çiftçilerin yeni teknolojilerden tamamen faydalanabilmesi için Afrika’nın daha iyi bir altyapı ve ücretsiz internete sahip olması gerektiğini söylüyor.

‘’Ortalama bir çiftçinin ekmek parası kazandığını ve maddi güvencesi olduğunu gördüğümüzde son derece başarılı olmuş olacağız.’’ diyor.

Kaynak: Gabriella Mulligan, How farmers can end land disputes and produce more food, BBC

Çeviri: Melike Sönmez