Hederlez, kökleri eski çağlara dayanan eski bir Gagauz bayramıdır. Bu gün ilkbahar ve yayla sezonunu resmen açar ve çobanlar sürülerini meralara götürür. Kasım’a kadar tüm yaz ve sonbahar için çoban kiralayan mal sahipleri, sözleşmelerin imzalandığı bir bayram düzenlerler. Varlıklı, ev sahipleri bu günü adeta şölene çeviriyordu.
Halk gelenekleri yöreden yöreye değişiyor. Gelenekler, doğanın cömertliğini sembolize ediyor ve insanları doğanın gizemleriyle tanıştırmayı amaçlıyor.
Bir bahar kutlaması olarak, yenilenen doğanın kışın soğuğuna karşı kazandığı zaferi de sembolize ediyordu. Yeni bir tarım yılının başlangıcının, bol hasat ve iyi üreme umudunun bir kutlamasıdır.
Diğer şenliklerde olduğu gibi, bu şenliğe de şarkılar, eğlenceler ve danslar eşlik eder.
Atalarının geleneklerini sürdüren Gagauzlar, bugün eski adet ve törenleri yeni içeriklerle doldurarak yeniden canlandırıyor. Böylece zaman ve nesiller arasındaki bağ, insanların kendi topraklarına olan bağlılığı güçleniyor. İnsanlar, iyi çalışılırsa toprağın cömert olduğunu anlıyorlar.
Hederlez her zaman Gagauzya’nın en güzel ve en sevilen bayramlarından biri olmuştur. Eski gelenek ve görenekler yenilenir, yeni etkinliklerle zenginleştirilirdi. Bu günde her yerde ibadetler, yortular düzenlenir, ardından folklor festivalleri, konserler, spor yarışmaları organize edilirdi.
Çadır-Lunga, son yıllarda ünlü At Çiftliği’nde düzenlenen ‘Altın At’ yarışlarıyla ünlüdür. Moldova’nın güneyindeki tüm komşu bölgelerden ve hatta Ukrayna’dan biniciler Başkanın Özel ödülü için yarışmaya geliyor. Ayrıca komşu ve uzak olan Türkiye, Rusya ve Azerbaycandan gelen dans grupları da bu şölene katılıyorlar.
Gagauz halkının en önemli bayramlarından biri olan Hederlez, günümüzde yeni bir nefes bulmuş durumda. Milli bayramların sadece yaşlılar tarafından hatırlandığı ve resmi bayramlar takviminde milli bayramlara yer verilmediği unutulma dönemini geride bıraktı.
Bugün Gagauzya’da Hederlez bir tatil günüdür. Yeniden ulusal olarak bilinen ve sevilen bir bayram haline geldi. Her defa hakkında şiirler ve şarkılar yazılıyor, konserler, spor yarışmaları, danslar, halk festivalleri, kutlamalar ona adanıyor. Gagauz milli kültürü yeniden canlanıyor ve hem amatör hem de profesyonel müzik sanatı gelişiyor.
Yazar: Nata Çebotari (Çev. Güllü Karanfil)
Yorumla